Τι είναι το SABRIL;
Το SABRIL (βιγαμπατρίνη) είναι ένα αντιεπιληπτικό φάρμακο που δρα ως εκλεκτικός μη αναστρέψιμος αναστολέας της τρανσαμινάσης GABA, του ενζύμου που είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση του GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ). Η βιγαμπατρίνη λειτουργεί αυξάνοντας τη συγκέντρωση του GABA, του κύριου ανασταλτικού νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο. Ανήκει στην κατηγορία των παραγώγων λιπαρών οξέων και κατατάσσεται στο νευρικό σύστημα σύμφωνα με την ανατομική/θεραπευτική/χημική (ATC) ταξινόμηση με κωδικό N03AG04. Το SABRIL είναι πρωτότυπο φάρμακο με εθνική άδεια κυκλοφορίας και περιλαμβάνεται στον θετικό κατάλογο συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Κυκλοφορεί σε διάφορες χώρες παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων της Αυστρίας, Αυστραλίας, Βραζιλίας, Γαλλίας, Εσθονίας, Ηνωμένων Πολιτειών, Ηνωμένου Βασιλείου, Ιαπωνίας, Ιρλανδίας, Καναδά, Πολωνίας και πολλών άλλων, με την ίδια εμπορική ονομασία. Το φάρμακο χρησιμοποιείται κυρίως για τη διαχείριση συγκεκριμένων τύπων επιληψίας, με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα στη θεραπεία του συνδρόμου βρεφικών σπασμών.
Ενδείξεις για το SABRIL
Το SABRIL ενδείκνυται για τις ακόλουθες καταστάσεις:
- Συμπληρωματική θεραπεία σε ενήλικες με ανθεκτική επιληψία που δεν ελέγχεται ικανοποιητικά με άλλα αντιεπιληπτικά φάρμακα
- Μονοθεραπεία για βρεφικούς σπασμούς (σύνδρομο West)
- Ειδικές περιπτώσεις επιληψίας που συνδέονται με την οζώδη σκλήρυνση (tuberous sclerosis complex)
- Συνδυαστική θεραπεία με άλλα αντιεπιληπτικά για εστιακές επιληπτικές κρίσεις με ή χωρίς δευτερογενή γενίκευση
Προφυλάξεις
Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους για το SABRIL
- Ηλικιωμένοι: Απαιτείται προσαρμογή της δοσολογίας λόγω πιθανής μειωμένης νεφρικής λειτουργίας
- Παιδιά: Εγκεκριμένο για χρήση σε βρεφικούς σπασμούς, αλλά απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση για οπτικές διαταραχές
- Έγκυες και θηλάζουσες: Τεκμηριωμένος κίνδυνος για το έμβρυο, χορηγείται μόνο εάν το όφελος υπερτερεί του κινδύνου
- Προειδοποίηση για οπτικό πεδίο: Όλοι οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε οφθαλμολογικές εξετάσεις πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας λόγω κινδύνου ανωμαλιών στη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (VABAM)
Παρενέργειες
Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του SABRIL περιλαμβάνουν:
- Διαταραχές του νευρικού συστήματος: Υπνηλία, ζάλη, κόπωση, διαταραχές συγκέντρωσης
- Οφθαλμολογικές διαταραχές: Μη αναστρέψιμη απώλεια του οπτικού πεδίου (30-40% των ασθενών)
- Ψυχιατρικές διαταραχές: Διέγερση, επιθετικότητα, σύγχυση, κατάθλιψη, παράνοια, ψύχωση
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Ναυτία, έμετος, κοιλιακό άλγος
- Αιματολογικές διαταραχές: Αναιμία
- Μεταβολικές διαταραχές: Αύξηση σωματικού βάρους
Δοσολογία και χορήγηση
- Ενήλικες με επιληψία: Έναρξη με 1g/ημέρα, με σταδιακή αύξηση έως 2-3g/ημέρα διαιρεμένα σε δύο δόσεις
- Παιδιά με βρεφικούς σπασμούς: 50-150mg/kg/ημέρα ανάλογα με την ηλικία και το βάρος
- Διάρκεια θεραπείας: Η συνέχιση της θεραπείας πρέπει να επαναξιολογείται τακτικά βάσει του κλινικού οφέλους και του κινδύνου οφθαλμολογικών παρενεργειών
Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση SABRIL;
- Εάν η επόμενη δόση είναι σε περισσότερες από 4 ώρες, λάβετε τη δόση που παραλείψατε
- Αν πλησιάζει η ώρα της επόμενης δόσης, παραλείψτε τη χαμένη δόση και συνεχίστε το κανονικό πρόγραμμα
- Μη διπλασιάζετε τη δόση για να αναπληρώσετε αυτήν που παραλείψατε
Υπερδοσολογία
- Συμπτώματα: Έντονη υπνηλία, κώμα, σύγχυση, αναπνευστική καταστολή
- Αντιμετώπιση: Υποστηρικτική θεραπεία, πρόκληση εμέτου ή πλύση στομάχου (εάν έχουν περάσει λίγες ώρες από τη λήψη)
- Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο για τη βιγαμπατρίνη
Αλληλεπιδράσεις
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου
- Φαινυτοΐνη: Πιθανή μείωση των επιπέδων φαινυτοΐνης στο αίμα
- Άλλα αντιεπιληπτικά: Πιθανές αλληλεπιδράσεις με καρβαμαζεπίνη και φαινοβαρβιτάλη
- Κατασταλτικά του ΚΝΣ: Αυξημένη καταστολή όταν συγχορηγείται με βενζοδιαζεπίνες, αντιισταμινικά, οπιοειδή
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής
- Μπορεί να λαμβάνεται με ή χωρίς τροφή
- Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να αποφεύγεται καθώς μπορεί να ενισχύσει την κατασταλτική δράση
Φύλαξη φαρμάκου
- Φυλάσσεται σε θερμοκρασία δωματίου (15-30°C)
- Προστατεύεται από το φως και την υγρασία
- Διατηρείται στην αρχική συσκευασία
- Φυλάσσεται μακριά από παιδιά
Ανάλυση Δραστικής Ουσίας
Η βιγαμπατρίνη, η δραστική ουσία του SABRIL, είναι ένα συνθετικό ανάλογο του γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA). Χημικά προσδιορίζεται ως 4-αμινο-5-εξενοϊκό οξύ και έχει μοριακό τύπο C6H11NO2. Η μοριακή της δομή επιτρέπει τη δέσμευση στην τρανσαμινάση του GABA, αναστέλλοντας τη δράση του ενζύμου. Η διαδικασία αυτή είναι μη αναστρέψιμη, προκαλώντας συσσώρευση του GABA στον εγκέφαλο. Η αύξηση των επιπέδων του GABA οδηγεί σε μεγαλύτερη αναστολή της νευρικής δραστηριότητας, μειώνοντας έτσι την υπερδιεγερσιμότητα που σχετίζεται με τις επιληπτικές κρίσεις. Ο μηχανισμός δράσης διαφέρει από άλλα αντιεπιληπτικά, καθώς στοχεύει απευθείας στον μεταβολισμό του GABA παρά στους υποδοχείς του ή σε διαύλους ιόντων.
Αποτελεσματικότητα
Η αποτελεσματικότητα του SABRIL έχει τεκμηριωθεί εκτενώς, ιδιαίτερα για συγκεκριμένες μορφές επιληψίας. Στο σύνδρομο βρεφικών σπασμών, περίπου το 35-45% των ασθενών επιτυγχάνουν πλήρη έλεγχο των κρίσεων. Σε ενήλικες με ανθεκτική επιληψία εστιακής έναρξης, περίπου το 30-40% των ασθενών παρουσιάζει μείωση της συχνότητας των κρίσεων κατά τουλάχιστον 50%. Η δράση του φαρμάκου εμφανίζεται συνήθως εντός μίας εβδομάδας από την έναρξη της θεραπείας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ταχεία ανταπόκριση που παρατηρείται σε περιπτώσεις επιληπτικών σπασμών που σχετίζονται με λισεγκεφαλία. Το προφίλ αποτελεσματικότητας παραμένει σταθερό μακροπρόθεσμα, αν και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν ανοχή στο φάρμακο με την πάροδο του χρόνου.
Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες
Το SABRIL είναι το μοναδικό φάρμακο στην κατηγορία του που δρα μέσω αναστολής της GABA-τρανσαμινάσης. Λόγω του κινδύνου μη αναστρέψιμων οπτικών διαταραχών, η χρήση του συχνά περιορίζεται σε περιπτώσεις όπου άλλες θεραπευτικές επιλογές έχουν αποτύχει. Σε πολλές χώρες, υπάρχουν ειδικά προγράμματα διαχείρισης κινδύνου για την παρακολούθηση της οπτικής λειτουργίας των ασθενών. Επιπλέον, το φάρμακο διατίθεται σε διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένων των επικαλυμμένων με υμένιο δισκίων και της σκόνης για πόσιμο διάλυμα, γεγονός που διευκολύνει τη χορήγησή του σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.
Ανάπτυξη ανθεκτικότητας
Μετά από παρατεταμένη θεραπεία με SABRIL, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν μειωμένη απόκριση λόγω ανάπτυξης ανθεκτικότητας. Αυτό οφείλεται πιθανώς σε προσαρμοστικούς μηχανισμούς του νευρικού συστήματος, όπως η μεταβολή της έκφρασης των υποδοχέων GABA ή η ενεργοποίηση εναλλακτικών οδών νευροδιαβίβασης. Η κλινική αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας μπορεί να περιλαμβάνει προσαρμογή της δοσολογίας ή συνδυασμό με άλλα αντιεπιληπτικά φάρμακα που δρουν μέσω διαφορετικών μηχανισμών.
Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες
Οι προκλινικές μελέτες της βιγαμπατρίνης κατέδειξαν τον μηχανισμό δράσης της και την αποτελεσματικότητά της σε πειραματικά μοντέλα επιληψίας. Οι κλινικές δοκιμές επιβεβαίωσαν την αξία της ως μονοθεραπεία για βρεφικούς σπασμούς και ως συμπληρωματική θεραπεία για ανθεκτικές επιληψίες. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν αμφισβητήσει την υπόθεση ότι η πρώιμη θεραπεία με βιγαμπατρίνη βελτιώνει τη νευρογνωστική έκβαση σε βρέφη με οζώδη σκλήρυνση, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη βέλτιστη χρήση του φαρμάκου.
Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά
Τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά του SABRIL περιλαμβάνουν ταχεία απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα με βιοδιαθεσιμότητα περίπου 60-80%. Δεν συνδέεται σημαντικά με πρωτεΐνες πλάσματος και δεν μεταβολίζεται στο ήπαρ, αλλά απεκκρίνεται κυρίως αμετάβλητο μέσω των νεφρών. Ο χρόνος ημιζωής του είναι περίπου 5-8 ώρες. Οι μετεγκριτικές μελέτες έχουν αναδείξει το προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου και έχουν οδηγήσει σε συστάσεις για τακτική οφθαλμολογική παρακολούθηση των ασθενών, καθώς η Xu και συνεργάτες επισημαίνουν τη σημασία της έρευνας για την αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας και αποτελεσματικότητας του φαρμάκου.
Συγκριτική αποτελεσματικότητα
Συγκριτικά με άλλες θεραπευτικές επιλογές, το SABRIL παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή αποτελεσματικότητα στους βρεφικούς σπασμούς, ειδικά αυτούς που σχετίζονται με οζώδη σκλήρυνση. Ωστόσο, η κορτικοτροπίνη (ACTH) φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική για βρεφικούς σπασμούς άλλης αιτιολογίας. Για εστιακές επιληψίες, η αποτελεσματικότητα του SABRIL είναι συγκρίσιμη με άλλα αντιεπιληπτικά δεύτερης γραμμής, αλλά με διαφορετικό προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών. Η συνδυαστική θεραπεία με κορτικοστεροειδή έχει διερευνηθεί ως πιθανή προσέγγιση για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στους βρεφικούς σπασμούς.
Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις
Οι συστηματικές ανασκοπήσεις έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα του SABRIL στη θεραπεία του συνδρόμου βρεφικών επιληπτικών σπασμών, με ποσοστά ανταπόκρισης που κυμαίνονται από 35% έως 75%. Μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε περιπτώσεις που σχετίζονται με οζώδη σκλήρυνση, όπου μπορεί να θεωρηθεί θεραπεία πρώτης γραμμής. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας συσχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα σε βρέφη με σπασμούς, υποδεικνύοντας τη σημασία της ταχείας διάγνωσης και θεραπευτικής παρέμβασης.
Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές
Οι τρέχουσες ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στη βελτίωση της ασφάλειας του SABRIL, ιδιαίτερα όσον αφορά τις οφθαλμολογικές παρενέργειες. Διερευνώνται νέες μορφές χορήγησης, όπως τα συστήματα ελεγχόμενης αποδέσμευσης και οι τοπικές εφαρμογές, που θα μπορούσαν να μειώσουν τη συστηματική έκθεση και τις σχετικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Επιπλέον, μελετώνται βιοδείκτες που θα μπορούσαν να προβλέψουν την ανταπόκριση στη θεραπεία ή την ευαισθησία στις οφθαλμολογικές επιπλοκές. Η ανάπτυξη νέων σκευασμάτων, όπως τα έτοιμα προς χρήση διαλύματα, στοχεύει στη μείωση των δοσολογικών σφαλμάτων και τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών στη θεραπεία.
Ιστορία του φαρμάκου
Η βιγαμπατρίνη αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1970 από τη γαλλική φαρμακευτική εταιρεία Merrell Dow (αργότερα Marion Merrell Dow) ως μέρος ενός προγράμματος για την ανάπτυξη αναστολέων του GABA. Το φάρμακο εγκρίθηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1989 και αργότερα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, η έγκριση καθυστέρησε έως το 2009 λόγω ανησυχιών σχετικά με τις οφθαλμολογικές παρενέργειες. Στην Ελλάδα, η βιγαμπατρίνη είναι διαθέσιμη με εθνική άδεια κυκλοφορίας και περιλαμβάνεται στον θετικό κατάλογο συνταγογραφούμενων φαρμάκων, παρέχοντας θεραπευτική επιλογή για τους Έλληνες ασθενείς με ανθεκτική επιληψία και βρεφικούς σπασμούς.
Συνοπτικά για το SABRIL
Η βιγαμπατρίνη (φάρμακο SABRIL) αποτελεί έναν εκλεκτικό μη αναστρέψιμο αναστολέα της τρανσαμινάσης GABA, με κύρια θεραπευτική εφαρμογή στην αντιμετώπιση ανθεκτικών μορφών επιληψίας και βρεφικών σπασμών. Παρά την αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά της, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις συνδρόμου West και επιληψίας σχετιζόμενης με οζώδη σκλήρυνση, συνδέεται με σημαντικό κίνδυνο μη αναστρέψιμης συρρίκνωσης του οπτικού πεδίου. Αυτό επιβάλλει τακτική οφθαλμολογική παρακολούθηση και προσεκτική στάθμιση οφέλους-κινδύνου. Η χρήση της απαιτεί ιατρική επίβλεψη και εξατομίκευση της δοσολογίας, ιδιαίτερα σε ειδικές ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην παίρνετε ποτέ φάρμακα χωρίς να συμβουλευτείτε γιατρό. Διαβάζετε πάντα το φύλλο οδηγιών του φαρμάκου. Το παρόν άρθρο αναφέρεται στην συγκεκριμένη δραστική ουσία και δεν αντικαθιστά τις οδηγίες του γιατρού ή του φαρμακοποιού σας.
Συχνές Ερωτήσεις
Τι είναι η βιγαμπατρίνη και πώς δρα στον οργανισμό;
Η βιγαμπατρίνη είναι μια αντιεπιληπτική ουσία που αναστέλλει μη αναστρέψιμα το ένζυμο τρανσαμινάση GABA, αυξάνοντας τη συγκέντρωση του γ-αμινοβουτυρικού οξέος στον εγκέφαλο. Αυτός ο νευροδιαβιβαστής έχει κατασταλτική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα, μειώνοντας την υπερδιεγερσιμότητα των νευρώνων που προκαλεί επιληπτικές κρίσεις. Συμβουλευτείτε πάντα τον γιατρό σας για τη σωστή χρήση του φαρμάκου.
Ποιες είναι οι κύριες θεραπευτικές ενδείξεις του SABRIL;
Το SABRIL ενδείκνυται κυρίως για τη θεραπεία του συνδρόμου βρεφικών σπασμών (σύνδρομο West) ως μονοθεραπεία και ως συμπληρωματική θεραπεία σε ενήλικες με ανθεκτική επιληψία εστιακής έναρξης. Παρουσιάζει ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα σε περιπτώσεις επιληψίας που σχετίζονται με οζώδη σκλήρυνση. Πάντα ακολουθείτε τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες παρενέργειες της βιγαμπατρίνης;
Η πιο σοβαρή παρενέργεια της βιγαμπατρίνης είναι η μη αναστρέψιμη συρρίκνωση του οπτικού πεδίου, που εμφανίζεται στο 30-40% των ασθενών. Άλλες συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν υπνηλία, ζάλη, κόπωση, ψυχιατρικές διαταραχές και γαστρεντερικά προβλήματα. Επικοινωνήστε άμεσα με τον γιατρό σας αν παρατηρήσετε αλλαγές στην όρασή σας.
Πώς γίνεται η χορήγηση του SABRIL σε παιδιά και βρέφη;
Στα βρέφη με σπασμούς, το SABRIL χορηγείται σε δοσολογία 50-150mg/kg/ημέρα, συνήθως διαιρεμένη σε δύο δόσεις. Η δοσολογία εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, το βάρος και την κλινική ανταπόκριση. Απαιτείται τακτική οφθαλμολογική εξέταση και αξιολόγηση της νευρολογικής ανάπτυξης. Η χορήγηση πρέπει να γίνεται αποκλειστικά υπό ιατρική επίβλεψη.
Μπορεί η βιγαμπατρίνη να χορηγηθεί κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό;
Η χρήση βιγαμπατρίνης κατά την εγκυμοσύνη συνδέεται με πιθανούς κινδύνους για το έμβρυο και επιτρέπεται μόνο όταν το όφελος υπερτερεί σαφώς των κινδύνων. Η ουσία απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα, επομένως δεν συνιστάται κατά το θηλασμό. Οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία πρέπει να συμβουλεύονται απαραιτήτως τον γιατρό τους.
Ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος φύλαξης των δισκίων SABRIL;
Τα δισκία SABRIL πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου (15-30°C), προστατευμένα από την υγρασία και το άμεσο φως. Διατηρείτε τα στην αρχική συσκευασία τους, μακριά από παιδιά. Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης και μην χρησιμοποιείτε το φάρμακο μετά από αυτήν. Συμβουλευτείτε τον φαρμακοποιό σας για τη σωστή απόρριψη ληγμένων φαρμάκων.
Τι συμβαίνει σε περίπτωση υπερδοσολογίας βιγαμπατρίνης;
Η υπερδοσολογία βιγαμπατρίνης μπορεί να προκαλέσει υπνηλία, κώμα, σύγχυση και αναπνευστική καταστολή. Απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση με υποστηρικτική αγωγή, καθώς δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο. Σε περίπτωση υποψίας υπερδοσολογίας, επικοινωνήστε αμέσως με το Κέντρο Δηλητηριάσεων ή αναζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια.
Βιβλιογραφία
- Bebin, E.M., Peters, J.M., Porter, B.E. (2024). Early treatment with vigabatrin does not decrease focal seizures or improve cognition in tuberous sclerosis complex: the PREVeNT trial. Annals of Neurology.
- Boonkrongsak, R., Trongkamolchai, K. (2025). Combination Therapy With Vigabatrin and Prednisolone Versus Vigabatrin Alone for Infantile Spasms. Annals of Clinical Neurology.
- Gibson, R., Klima, R., Van Horn, J. (2025). Liquid Medication Dosing Errors: Comparison of a Ready-to-Use Vigabatrin Solution to Reconstituted Solutions of Vigabatrin Powder for Oral Solution. Advances in Therapy, Springer.
- Nagata, T., Shibata, T., Tsuchiya, H. (2025). Immediate Therapeutic Response to Vigabatrin in Lissencephaly‐Related Epileptic Spasms due to TUBA1A R402H Variant. American Journal of Medical Genetics.
- Sathe, R., Shrestha, G., Terango, A., Tabibzadeh, D. (2025). Symptomatic vigabatrin‐associated MRI toxicity is associated with simultaneous hormonal therapy among patients with infantile spasms. Epilepsia Open.
- Stevering, C., Lequin, M., Szczepaniak, K., Sadowski, K. (2025). Vigabatrin‐associated brain magnetic resonance imaging abnormalities and clinical symptoms in infants with tuberous sclerosis complex. Epilepsia.
- Xu, Z., Gong, P., Jiao, X., Niu, Y., Wu, Y., Zhang, Y. (2023). Efficacy of vigabatrin in the treatment of infantile epileptic spasms syndrome: A systematic review and meta‐analysis. Epilepsia Open.