Κάθεσαι απέναντι από το γραφείο, τα χέρια σου διπλωμένα στα γόνατα, και περιμένεις. Η λευκή σελίδα που κρατά ο γιατρός μοιάζει να περιέχει ολόκληρο το μέλλον σου, συμπυκνωμένο σε στήλες από αριθμούς και αρκτικόλεξα—WBC, RBC, HGB, PLT. Είναι μια στιγμή σχεδόν τελετουργική, μια παύση όπου η ζωή κρατά την αναπνοή της, γιατί όλοι κουβαλάμε μέσα μας τον ίδιο αρχέγονο φόβο: μήπως αυτοί οι απλοί αριθμοί, οι δείκτες μιας εξέτασης ρουτίνας, αποκαλύψουν κάτι σκοτεινό, κάτι οριστικό. Αυτή η απλή, σχεδόν πεζή διαδικασία, έχει μετατραπεί σε ένα σύγχρονο μαντείο, όπου αναζητούμε επιβεβαίωση ή διάψευση για την ύπαρξη της νόσου. Οι αιματολογικές παράμετροι, τελικά, δεν είναι παρά η καταγραφή της εσωτερικής μας φυσιολογίας, μια αφήγηση που όμως δεν είναι πάντα ευανάγνωστη. Κι όμως, επιμένουμε.
Η Γενική Εξέταση Αίματος: Ένας Ψίθυρος, Όχι μια Διάγνωση
Μπορεί μια γενική εξέταση αίματος να δείξει καρκίνο; Η ερώτηση είναι σχεδόν υπαρξιακή και αιωρείται σε κάθε ιατρείο. Η απάντηση, ωστόσο, είναι απογοητευτικά περίπλοκη—ένα «ναι, αλλά» που δεν καθησυχάζει κανέναν. Η γενική αίματος δεν σχεδιάστηκε ποτέ για να είναι ένα καρκινικό τεστ. Είναι περισσότερο ένα πανοραμικό στιγμιότυπο της γενικής υγείας, ένα βαρόμετρο που μετρά τις βασικές κυτταρικές συνιστώσες του αίματος. Είναι, θα λέγαμε, ένας φύλακας που παρατηρεί την κυκλοφορία σε έναν μεγάλο αυτοκινητόδρομο—μπορεί να εντοπίσει ένα μποτιλιάρισμα ή ένα ατύχημα, αλλά δεν μπορεί να σου πει την ακριβή αιτία χωρίς περαιτέρω διερεύνηση.
Οι αριθμοί και οι σκιές που ρίχνουν
Ας το δούμε απλά. Η εξέταση μετράει τρεις βασικές ομάδες κυττάρων:
- Ερυθρά αιμοσφαίρια (RBC): Τα οχήματα που μεταφέρουν το οξυγόνο. Χαμηλές τιμές (αναιμία) μπορεί να σημαίνουν πολλά πράγματα, από έλλειψη σιδήρου μέχρι μια χρόνια εσωτερική αιμορραγία, η οποία θα μπορούσε—και εδώ αρχίζουν οι υποθέσεις—να προέρχεται από έναν όγκο στο γαστρεντερικό σύστημα.
- Λευκά αιμοσφαίρια (WBC): Οι στρατιώτες του ανοσοποιητικού συστήματος. Εξαιρετικά υψηλές ή χαμηλές τιμές, ή η παρουσία ανώριμων κυττάρων, είναι ίσως η πιο ισχυρή ένδειξη που μπορεί να δώσει η γενική αίματος, παραπέμποντας άμεσα σε αιματολογικές κακοήθειες όπως η λευχαιμία ή το λέμφωμα.
- Αιμοπετάλια (PLT): Οι επισκευαστές που σταματούν την αιμορραγία. Ανεξήγητα υψηλές (θρομβοκυττάρωση) ή χαμηλές (θρομβοπενία) τιμές μπορεί να αποτελούν παρανεοπλασματικό φαινόμενο, δηλαδή μια αντίδραση του σώματος στην παρουσία ενός κρυφού όγκου.
Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι μεταβολές είναι σπάνια ειδικές για τον καρκίνο. Μια λοίμωξη, μια φλεγμονή, μια αυτοάνοση διαταραχή, ακόμη και ορισμένα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν παρόμοιες αλλαγές στους αριθμούς. Μια συστηματική ανασκόπηση από τους P.S. Virdee και συνεργάτες, με τίτλο «The full blood count blood test for colorectal cancer detection: a systematic review, meta-analysis, and critical appraisal», υπογραμμίζει ακριβώς αυτό: ανεπαίσθητες αλλαγές στη γενική αίματος μπορεί να εμφανιστούν όταν ο καρκίνος είναι σε πρώιμο στάδιο, αλλά η ερμηνεία τους απαιτεί τεράστια προσοχή. Όπως αναφέρουν, «οι λεπτές αλλαγές στη γενική εξέταση αίματος μπορεί να αναπτυχθούν όταν ο καρκίνος βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο» (Virdee et al.), τονίζοντας τη σημασία της παρατήρησης αλλά και την ανάγκη για πιο στοχευμένες εξετάσεις. Οι αριθμοί, λοιπόν, δεν είναι η ετυμηγορία, είναι απλώς η αρχή μιας ερώτησης.
Η απάντηση στο ερώτημα «γενική αίματος δείχνει καρκίνο»
Για να απαντήσουμε λοιπόν ευθέως στο συχνό και αγωνιώδες ερώτημα αναζήτησης «γενική αίματος δείχνει καρκίνο», η απάντηση είναι όχι. Η γενική αίματος δεν «δείχνει» καρκίνο με τον τρόπο που μια ακτινογραφία δείχνει ένα σπάσιμο. Αυτό που κάνει είναι να υψώνει προειδοποιητικές σημαίες. Οι τιμές της είναι μη ειδικοί δείκτες—μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη φλεγμονής ή κάποιας ανωμαλίας που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Η πραγματική αξία της εξέτασης δεν βρίσκεται στη διάγνωση, αλλά στην υποψία που μπορεί να γεννήσει, ωθώντας τον κλινικό ιατρό να προχωρήσει σε πιο εξειδικευμένο έλεγχο.
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα έχει προχωρήσει πέρα από τις απλές μετρήσεις των κυττάρων, εστιάζοντας σε πιο σύνθετους δείκτες που προκύπτουν από τη γενική αίματος, όπως η αναλογία ουδετερόφιλων προς λεμφοκύτταρα (NLR) και η αναλογία αιμοπεταλίων προς λεμφοκύτταρα (PLR). Αυτοί οι δείκτες, που ουσιαστικά μετρούν την ισορροπία μεταξύ της φλεγμονώδους απόκρισης και της ανοσολογικής αντίδρασης του σώματος, έχουν αποδειχθεί χρήσιμοι προγνωστικοί παράγοντες σε διάφορους τύπους καρκίνου. Για παράδειγμα, μια μελέτη εξέτασε τον ρόλο που διαδραματίζουν οι παράμετροι της γενικής αίματος σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου, καταλήγοντας στο ότι δείκτες όπως το NLR μπορεί να σχετίζονται με την επιβίωση (Mekić et al.). Παρομοίως, έχει διερευνηθεί η πρόγνωση σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού βάσει αυτών των παραμέτρων (Zhang et al.). Αυτό μετατοπίζει την αξία της γενικής αίματος από ένα απλό διαγνωστικό εργαλείο σε ένα ισχυρό προγνωστικό μέσο, ικανό να παρέχει πληροφορίες για την πιθανή εξέλιξη της νόσου. Αλλά και πάλι, πρόκειται για στατιστικές πιθανότητες, όχι για βεβαιότητες.
Πέρα από τους Αριθμούς: Το Αίμα ως Βιολογικό Αρχείο
Κάποτε, η γενική αίματος ήταν απλώς μια απογραφή. Μετρούσαμε στρατιώτες, οχήματα και επισκευαστές. Τελείωνε εκεί. Σήμερα, προσπαθούμε να βασανίσουμε τους αριθμούς για να ομολογήσουν μυστικά που δεν ήξεραν καν ότι κατέχουν—ψάχνουμε για τις αναλογίες, τις σχέσεις, τους ψιθύρους ανάμεσα στις γραμμές των αποτελεσμάτων. Έτσι γεννήθηκαν δείκτες όπως ο Συστηματικός Δείκτης Ανοσο-Φλεγμονής (SII), ο οποίος έχει μελετηθεί για τη σχέση του με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού και τη θνησιμότητα (Li et al.), ή ο λόγος Μέσου Όγκου Αιμοπεταλίων/Αριθμού Αιμοπεταλίων (MPV/PC) που έχει εξεταστεί ως προγνωστικός παράγοντας σε ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (Deng et al.). Είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια, ομολογουμένως, να κάνουμε μια παλιά τεχνολογία να μιλήσει μια νέα γλώσσα, να διαβάσουμε το μέλλον στα σπλάχνα ενός αρχαίου εργαλείου. Γιατί στην ουσία, όλοι αυτοί οι σύνθετοι δείκτες δεν είναι παρά μαθηματικά τεχνάσματα που προσπαθούν να ποσοτικοποιήσουν μια υποκείμενη βιολογική κατάσταση: τη φλεγμονή. Και η φλεγμονή, αυτή η χρόνια, σιωπηλή φωτιά, είναι το έδαφος πάνω στο οποίο ο καρκίνος συχνά ευδοκιμεί.
Και κάπου εκεί, η συζήτηση αλλάζει εντελώς.
Η Επανάσταση της Υγρής Βιοψίας
Τι θα γινόταν αν, αντί να ψάχνουμε για τις σκιές που ρίχνει ο όγκος στο αίμα, ψάχναμε για τα ίδια του τα αποτυπώματα; Αυτή είναι η κεντρική ιδέα πίσω από την υγρή βιοψία, μια προσέγγιση που μεταμορφώνει την ογκολογία. Δεν κοιτάμε πια τα ερυθρά και τα λευκά αιμοσφαίρια. Κυνηγάμε φαντάσματα.
Δύο είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές σε αυτό το νέο πεδίο:
- Ελεύθερο κυκλοφορούν DNA (cell-free DNA – cfDNA): Καθώς τα κύτταρα—τόσο τα υγιή όσο και τα καρκινικά—πεθαίνουν, απελευθερώνουν μικρά θραύσματα του DNA τους στην κυκλοφορία του αίματος. Το cfDNA που προέρχεται από καρκινικά κύτταρα (ctDNA) φέρει τις ίδιες γενετικές μεταλλάξεις με τον όγκο. Η ανίχνευσή του είναι σαν να βρίσκεις το DNA του δράστη στον τόπο του εγκλήματος. Πρόσφατες μελέτες, όπως η έρευνα για ένα τεστ αίματος βασισμένο στο cfDNA για την ανίχνευση του καρκίνου του παχέος εντέρου, δείχνουν τις τεράστιες δυνατότητες αυτής της μεθόδου (Chung et al.). Η αξιολόγηση διαφόρων προσεγγίσεων cfDNA για την πρώιμη ανίχνευση πολλαπλών τύπων καρκίνου ανοίγει ακόμη περισσότερο τον ορίζοντα (Jamshidi et al.).
- Κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα (Circulating tumor cells – CTCs): Αυτά είναι τα ίδια τα καρκινικά κύτταρα που έχουν αποσπαστεί από τον πρωτοπαθή όγκο και ταξιδεύουν στην κυκλοφορία του αίματος, αναζητώντας ένα νέο μέρος για να δημιουργήσουν μετάσταση. Η απομόνωση κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων είναι τεχνικά απαιτητική—είναι σαν να ψάχνεις μια χούφτα τρομοκρατών σε μια πόλη εκατομμυρίων—αλλά η αξία της είναι ανεκτίμητη, καθώς παρέχει όχι μόνο διαγνωστική αλλά και προγνωστική πληροφορία. Έρευνες δείχνουν μάλιστα τους μηχανισμούς με τους οποίους αυτά τα κύτταρα διαφεύγουν από την επιτήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος (Liu et al.), ανοίγοντας νέους δρόμους για θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Αυτές οι τεχνικές δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία. Μεταμορφώνουν το αίμα από έναν απλό καμβά της φυσιολογίας σε ένα δυναμικό, ζωντανό αρχείο της παθολογίας του καρκίνου, ένα αρχείο που μπορούμε πλέον να αρχίσουμε να διαβάζουμε.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Ο Νέος Μεταφραστής;
Και εδώ έρχεται η τεχνητή νοημοσύνη. Γιατί όλος αυτός ο χείμαρρος νέων δεδομένων—γονιδιακές αλληλουχίες, τροποποιήσεις του RNA στα λευκά αιμοσφαίρια, λεπτές κυτταρικές αλλαγές—είναι υπερβολικά πολύπλοκος για τον ανθρώπινο νου. Χρειαζόμαστε έναν μεταφραστή, έναν αλγόριθμο που μπορεί να δει τα μοτίβα που εμείς αδυνατούμε να διακρίνουμε. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ερευνητές αναπτύσσουν μοντέλα AI που δεν αναλύουν μόνο τα δεδομένα από τις υγρές βιοψίες, αλλά επιστρέφουν και στην ταπεινή γενική αίματος, εξοπλισμένα με νέα μάτια.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το μοντέλο SCORPIO, που περιγράφεται σε μια πρόσφατη δημοσίευση στο Nature Medicine. Αυτό το μοντέλο AI εκπαιδεύτηκε χρησιμοποιώντας δεδομένα από χιλιάδες ασθενείς και μπορεί να προβλέψει την αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας απλώς αναλύοντας τις τιμές από τις συνήθεις εξετάσεις αίματος σε συνδυασμό με βασικά κλινικά δεδομένα (Yoo et al.). Δεν ψάχνει για έναν μόνο δείκτη, αλλά για μια ολόκληρη «υπογραφή»—μια σύνθετη αλληλεπίδραση δεκάδων παραμέτρων που, αθροιστικά, δημιουργούν μια προγνωστική εικόνα. Είναι μια προσέγγιση που δείχνει πως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να δώσει αξία σε δεδομένα που ήδη είχαμε αλλά δεν ξέραμε πώς να τα διαβάσουμε σωστά. Αυτό είναι κάτι που δεν το περιμέναμε, να γυρνάμε πίσω στο παρελθόν για να βρούμε το μέλλον.
Η τεχνολογία αυτή, όμως, βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα. Μας δίνει πιθανότητες, συσχετίσεις, στατιστικά μοντέλα. Δεν μας δίνει βεβαιότητα. Η πλημμύρα πληροφορίας μπορεί να είναι εξίσου παραπλανητική με την έλλειψή της, και η εξάρτηση από αλγορίθμους που δεν κατανοούμε πλήρως πώς «σκέφτονται» εγείρει νέα, περίπλοκα ηθικά και ιατρικά διλήμματα. Έχουμε στα χέρια μας ένα απίστευτα ισχυρό εργαλείο, αλλά τώρα πρέπει να μάθουμε πώς να το χρησιμοποιούμε με σοφία.
Το Τελευταίο Εμπόδιο: Ο Άνθρωπος
Και μετά από όλα αυτά—μετά τους αλγορίθμους, το ctDNA, τους δείκτες φλεγμονής και τις στατιστικές προβλέψεις—επιστρέφεις πάλι εκεί από όπου ξεκίνησες. Στην καρέκλα απέναντι από τον γιατρό. Γιατί καμία τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί (ακόμα) να κοιτάξει έναν άνθρωπο στα μάτια και να διαχειριστεί το βάρος της αβεβαιότητας. Η ιατρική, στο τέλος της ημέρας, δεν είναι απλώς επιστήμη δεδομένων· είναι μια εφαρμοσμένη τέχνη της ερμηνείας, μια πρακτική που ασκείται πάνω σε σώματα που πονούν και ψυχές που αγωνιούν. Όλη αυτή η τεχνολογική πολυπλοκότητα έρχεται και συντρίβεται πάνω στον πιο απλό και ταυτόχρονα πιο περίπλοκο παράγοντα: την ανθρώπινη κρίση.
Ο γιατρός δεν βλέπει απλώς αριθμούς σε μια σελίδα. Βλέπει το χλωμό σου δέρμα, ακούει τον δισταγμό στη φωνή σου, συνυπολογίζει την ηλικία σου, το οικογενειακό σου ιστορικό, την αόριστη κόπωση που παραπονιέσαι εδώ και μήνες. Η γενική εξέταση αίματος γίνεται ένα μόνο κομμάτι σε ένα τεράστιο, ατελές παζλ. Η απόφαση να σε στείλει για περαιτέρω εξετάσεις—ή, εξίσου σημαντικό, η απόφαση να σε καθησυχάσει και να σου πει να περιμένεις—δεν βασίζεται σε έναν αλγόριθμο, αλλά σε ένα κράμα εμπειρίας, διαίσθησης και της αναπόφευκτης παραδοχής ότι η ιατρική δεν προσφέρει ποτέ απόλυτες βεβαιότητες. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι, κατά μία έννοια, ένας τυφλός θεός με τέλεια μνήμη, αλλά ο γιατρός είναι ένας άνθρωπος με θολή όραση που όμως ξέρει προς τα πού να κοιτάξει.
Η Ελληνική Συνθήκη: Ανάμεσα στην Προσδοκία και το Εφικτό
Στην Ελλάδα, αυτή η αλήθεια είναι ακόμα πιο έντονη, σχεδόν σκληρή. Ακούμε για τις επαναστατικές υγρές βιοψίες και τα μοντέλα πρόβλεψης, διαβάζουμε για εξατομικευμένες θεραπείες, αλλά η καθημερινή πραγματικότητα στα δημόσια νοσοκομεία και τα περιφερειακά ιατρεία είναι συχνά μια εντελώς διαφορετική αφήγηση. Είναι η αφήγηση της αναμονής, των ελλείψεων, των γιατρών που παλεύουν με τον χρόνο και τους πόρους, και ενός συστήματος όπου η ταπεινή, φθηνή, και άμεσα διαθέσιμη γενική εξέταση αίματος παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της διαγνωστικής προσέγγισης. Αυτή η απόσταση ανάμεσα στο τι είναι τεχνολογικά εφικτό παγκοσμίως και στο τι είναι πρακτικά διαθέσιμο για τον μέσο ασθενή στην Ελλάδα φορτώνει αυτή την απλή εξέταση με ένα δυσανάλογο βάρος προσδοκιών και άγχους.
Για πολλούς, η γενική αίματος δεν είναι απλώς μια προκαταρκτική εξέταση—είναι η μόνη εξέταση στην οποία έχουν εύκολη πρόσβαση. Και έτσι, περιμένουν από αυτήν να τους δώσει τις απαντήσεις που οι πιο εξελιγμένες τεχνολογίες υπόσχονται. Αυτό το χάσμα δημιουργεί μια επικίνδυνη πίεση, τόσο στους ασθενείς που αναζητούν την απόλυτη επιβεβαίωση όσο και στους γιατρούς που καλούνται να ερμηνεύσουν τα μη ειδικά ευρήματά της υπό συνθήκες αβεβαιότητας. Η συζήτηση για την μετεγχειρητική μετάγγιση αίματος και τη σχέση της με τη θνησιμότητα μετά από μεγάλες ογκολογικές επεμβάσεις (Cata et al.) φαντάζει σχεδόν μακρινή όταν η αρχική πρόκληση είναι απλώς η έγκαιρη διάγνωση με τα βασικά εργαλεία.
Τελικά, τι μας μένει;
Αυτό που μας μένει είναι μια αλήθεια λιγότερο εντυπωσιακή αλλά πολύ πιο ουσιαστική. Η γενική εξέταση αίματος δεν είναι ούτε άχρηστη ούτε παντοδύναμη. Είναι ένας ψίθυρος. Ένας ψίθυρος που μπορεί να σημαίνει τα πάντα ή και τίποτα απολύτως. Μπορεί να είναι ο πρώτος, ανεπαίσθητος ήχος μιας καταιγίδας που πλησιάζει ή απλώς ο θόρυβος του ανέμου. Η αξία της δεν έγκειται στην ικανότητά της να παρέχει μια οριστική απάντηση, αλλά στην ικανότητά της να θέτει τις σωστές ερωτήσεις.
Η αναζήτηση για ένα απλό, μοναδικό τεστ αίματος που να «δείχνει» τον καρκίνο είναι ίσως μια λανθασμένη επιδίωξη. Ο καρκίνος δεν είναι μία νόσος, αλλά εκατοντάδες διαφορετικές ασθένειες, η κάθε μία με τη δική της βιολογική υπογραφή και αφήγηση. Η πραγματική επανάσταση δεν θα έρθει από ένα μαγικό διαγνωστικό ραβδί, αλλά από τη σύνθεση—τη σύνθεση των δεδομένων της γενικής αίματος, των δεικτών της υγρής βιοψίας, των ευρημάτων της κλινικής εξέτασης και, πάνω απ’ όλα, της συζήτησης μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Το αίμα λέει μια ιστορία. Αλλά κάποιος πρέπει να είναι εκεί για να την ακούσει, να την καταλάβει και να την μεταφράσει σε πράξη. Και αυτός, προς το παρόν, παραμένει ο άνθρωπος.
Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό και εγκυκλοπαιδικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επαγγελματική ιατρική συμβουλή. Πάντα να συμβουλεύεστε έναν εξειδικευμένο γιατρό για οποιοδήποτε θέμα υγείας, και ποτέ μην προβαίνετε σε αυτοδιάγνωση ή σε θεραπείες που αποφασίσατε μόνοι σας διαβάζοντας αυτό ή οποιοδήποτε άλλο άρθρο στο διαδίκτυο.
farmakologia.gr
Συχνές Ερωτήσεις
Ποιοι δείκτες στη γενική αίματος είναι ύποπτοι για καρκίνο;
Εξαιρετικά υψηλές ή χαμηλές τιμές λευκών αιμοσφαιρίων, ανεξήγητη αναιμία ή σοβαρές διαταραχές στον αριθμό των αιμοπεταλίων μπορεί να αποτελούν έμμεσες ενδείξεις που απαιτούν πάντα περαιτέρω ιατρική διερεύνηση.
Μπορεί μια φυσιολογική γενική αίματος να αποκλείσει τον καρκίνο;
Όχι, απόλυτα. Πολλοί τύποι συμπαγών όγκων, ειδικά στα αρχικά τους στάδια, δεν προκαλούν καμία απολύτως αλλαγή στις παραμέτρους της γενικής εξέτασης αίματος.
Η λευχαιμία φαίνεται πάντα στη γενική αίματος;
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ναι. Καθώς η λευχαιμία είναι καρκίνος των κυττάρων του αίματος, προκαλεί συνήθως δραματικές και εμφανείς αλλαγές στον αριθμό και τη μορφολογία των λευκών αιμοσφαιρίων.
Τι είναι οι καρκινικοί δείκτες και περιλαμβάνονται στη γενική αίματος;
Όχι. Οι καρκινικοί δείκτες (π.χ., PSA, CEA, CA 125) είναι ειδικές πρωτεΐνες που μετρώνται με ξεχωριστές εξετάσεις αίματος και χρησιμοποιούνται κυρίως για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου και όχι για την αρχική διάγνωση.
Πότε πρέπει να ανησυχήσω για τα αποτελέσματα της γενικής αίματος;
Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από τον γιατρό σας. Μόνο εκείνος μπορεί να αξιολογήσει τις τιμές στο πλαίσιο του ιστορικού και των συμπτωμάτων σας και να κρίνει αν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος.
Βιβλιογραφία
- Cata, J.P., et al. “The association between perioperative red blood cell transfusions and 1-year mortality after major cancer surgery: an international multicenter observational study.” Anesthesia & Analgesia, 2025.
- Chung, D.C., et al. “A cell-free DNA blood-based test for colorectal cancer screening.” New England Journal of Medicine, 2024.
- Deng, Q., et al. “Prognostic value of preoperative peripheral blood mean platelet volume/platelet count ratio (MPV/PC) in patients with resectable cervical cancer.” BMC cancer, 2021.
- Deng, Z., et al. “Circulating tumor cell isolation for cancer diagnosis and prognosis.” EBioMedicine, 2022.
- Jamshidi, A., et al. “Evaluation of cell-free DNA approaches for multi-cancer early detection.” Cancer Cell, 2022.
- Li, Y., et al. “The association of systemic immune-inflammation index with incident breast cancer and all-cause mortality: evidence from a large population-based study.” Frontiers in Immunology, 2025.
- Liu, X., et al. “Immune checkpoint HLA-E: CD94-NKG2A mediates evasion of circulating tumor cells from NK cell surveillance.” Cancer cell, 2023.
- Mekić, M.S., et al. “The role of complete blood count parameters in patients with colorectal cancer.” Acta Clinica Croatica, 2018.
- Palladino, M. “Complete blood count alterations in COVID-19 patients: A narrative review.” Biochemia medica, 2021.
- Shi, K., et al. “Analysis of RNA modifications in peripheral white blood cells from breast cancer patients by mass spectrometry.” Chinese Chemical Letters, 2025.
- Virdee, P.S., et al. “The full blood count blood test for colorectal cancer detection: a systematic review, meta-analysis, and critical appraisal.” Cancers, 2020.
- Yang, Y., et al. “Prognostic value of multiple complete blood count-derived indices in intermediate coronary lesions.” Angiology, 2025.
- Yoo, S.K., et al. “Prediction of checkpoint inhibitor immunotherapy efficacy for cancer using routine blood tests and clinical data.” Nature Medicine, 2025.
- Zhang, P., et al. “Prediction of outcome in breast cancer patients using test parameters from complete blood count.” Molecular and clinical oncology, 2016.