Ο πόνος είναι μια ιστορία που λέει το σώμα. Δεν είναι απλώς ένα σήμα κινδύνου, ένα απλό καμπανάκι που χτυπάει όταν κάτι πάει στραβά—είναι μια ολόκληρη αφήγηση, συχνά δυσνόητη, σχεδόν πάντα προσωπική. Κι όταν αυτή η ιστορία εκτυλίσσεται στο πόδι, γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, γιατί το πόδι δεν είναι απλώς ένα άκρο, είναι το θεμέλιο της κίνησής μας, η επαφή μας με τη γη, και ο πόνος εκεί κάτω μπορεί να σημαίνει τα πάντα ή και τίποτα. Είναι μια γλώσσα που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε, μια γλώσσα που μιλάει για φλέβες και νεύρα, για μύες και οστά, αλλά καμιά φορά και για πράγματα που συμβαίνουν πολύ, πολύ μακριά από το σημείο που πονάει. Η σύγχρονη ιατρική, με όλη την τεχνολογία της, ακόμα σκύβει πάνω από αυτό το μυστήριο, προσπαθώντας να χαρτογραφήσει τις διαδρομές του.
Η Χαρτογράφηση του Πόνου: Όταν το Σώμα Μιλάει μια Ξένη Γλώσσα
Πώς ξεκινά κανείς να καταλαβαίνει κάτι τόσο υποκειμενικό όσο ο πόνος στο πόδι; Η πρώτη, σχεδόν ενστικτώδης κίνηση είναι να ψάξουμε για την προφανή αιτία: ένα χτύπημα, μια κάκωση, μια φλεγμονή τοπικά. Όμως, η εμπειρία έχει δείξει, και η επιστήμη το επιβεβαιώνει, πως αυτή η προσέγγιση είναι συχνά τραγικά ανεπαρκής. Ο πόνος είναι ένας απατεώνας, ένας ταχυδακτυλουργός. Μπορεί να εμφανίζεται στο ένα σημείο, ενώ η πηγή του κακού να βρίσκεται σε ένα εντελώς διαφορετικό, απομακρυσμένο μέρος του σώματος.
Ο Αντανακλαστικός Πόνος και οι Απρόσμενοι Ένοχοι
Και αν ο πόνος στο πόδι δεν ξεκινούσε καν από το πόδι; Αυτή η ιδέα, αν και ξενίζει, αποτελεί κλινική πραγματικότητα σε πολλές περιπτώσεις. Πρόκειται για το φαινόμενο του αντανακλαστικού πόνου, όπου ο εγκέφαλος, μπερδεμένος από τα σήματα που λαμβάνει, προβάλλει την αίσθηση του πόνου σε μια περιοχή που δεν έχει καμία σχέση με το πραγματικό πρόβλημα. Είναι σαν μια βλάβη στην τηλεφωνική γραμμή που κάνει το κουδούνι να χτυπά σε λάθος σπίτι. Μια εντυπωσιακή, αν και σπάνια, περίπτωση τέτοιου φαινομένου παρουσιάστηκε σε μια μελέτη των R De Pauw, D De Brucker, A Viaene και συνεργατών, με τίτλο «Atypical cause of radiating leg pain: Visceral referred pain due to ulcerative colitis». Σε αυτή την εργασία, περιγράφεται πώς ένας αντανακλαστικός πόνος στο πόδι μπορεί να προκληθεί από την ελκώδη κολίτιδα, μια φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Το ερέθισμα από τα σπλάχνα ταξιδεύει κατά μήκος των νευρικών οδών και ο εγκέφαλος, μη μπορώντας να το τοποθετήσει με ακρίβεια, το «μεταφράζει» ως πόνο στο δερμοτόμιο που αντιστοιχεί στα ίδια νευρικά κέντρα, δηλαδή στην περιοχή του ποδιού (De Pauw et al.). Αυτό το παράδειγμα, αν και ακραίο, μας αναγκάζει να σκεφτούμε πέρα από τα όρια του προφανούς.
Η λίστα των πιθανών «ενόχων» που βρίσκονται μακριά από το σημείο του εγκλήματος δεν σταματά εκεί. Προβλήματα στη λεκάνη, γυναικολογικές παθήσεις, ακόμα και παθήσεις των νεφρών, μπορούν δυνητικά να μιμηθούν συμπτώματα που εντοπίζονται στα κάτω άκρα.
Το Νευρικό Δίκτυο και τα Μπερδεμένα Μηνύματα
Και μετά είναι τα νεύρα. Ένα ολόκληρο, απέραντο και πολύπλοκο δίκτυο καλωδίων που διατρέχει το σώμα μας, και που είναι υπεύθυνο για μερικές από τις πιο βασανιστικές και χρόνιες μορφές πόνου. Ο πόνος που σχετίζεται με τη μέση (low back-related leg pain) είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο από μόνος του, οδηγώντας σε σημαντική απώλεια λειτουργικότητας και αυξημένο κόστος υγειονομικής περίθαλψης, όπως τονίζουν οι AML Ziegler και συνεργάτες στην έρευνά τους για τα εμπόδια και τους διευκολυντές στην αυτοδιαχείριση του πόνου. Εδώ, η αιτία είναι συχνά μια πίεση ή ένας ερεθισμός κάποιας νευρικής ρίζας στη σπονδυλική στήλη—η κλασική ισχιαλγία είναι το πιο γνωστό παράδειγμα—αλλά η αίσθηση του πόνου, το κάψιμο, το μούδιασμα, ταξιδεύει κατά μήκος του νεύρου και εκδηλώνεται στο πόδι.
Η δυσκολία στην κατανόηση και την κατηγοριοποίηση αυτών των καταστάσεων είναι τόσο μεγάλη, που ομάδες ειδικών προσπαθούν να δημιουργήσουν μια κοινή γλώσσα. Η ομάδα εργασίας NeuPSIG, σε μια σημαντική δημοσίευση από τους Annina B. Schmid και συνεργάτες με τίτλο «Recommendations for terminology and the identification of neuropathic pain in people with spine-related leg pain», επιχείρησε να βάλει μια τάξη στην ορολογία, διαχωρίζοντας τον νωτιαίο πόνο από τον σωματικό αντανακλαστικό πόνο, σε μια προσπάθεια να γίνει η διάγνωση πιο ακριβής. Ο νευροπαθητικός πόνος, όπως ορίζεται, είναι ένας πόνος που δεν υπακούει στους κανόνες του «κανονικού» πόνου από τραυματισμό (Schmid et al.). Αυτή η προσπάθεια για ονοματοδοσία, είναι σημαντική, ναι, αλλά για τον ασθενή δεν αλλάζει τον πόνο που βιώνει. Η κατανόηση ότι ο πόνος στη μέση και το πόδι απαιτεί μια ολιστική, βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση, όπως υποστηρίζουν οι B. Leininger και συνεργάτες, αρχίζει σιγά σιγά να κερδίζει έδαφος, αναγνωρίζοντας πως ο φόβος, το άγχος και οι κοινωνικές συνθήκες παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο με τη φυσική βλάβη.
Και κάπου εκεί, μέσα σε αυτή την πολυπλοκότητα, αναδύεται και η ψυχολογική διάσταση, η κινησιοφοβία, ο φόβος δηλαδή της κίνησης από την πεποίθηση ότι θα προκαλέσει πόνο ή νέο τραυματισμό, ένας παράγοντας που μελετήθηκε σε αθλητές από τους E. Bingöl και συνεργάτες και που μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο πόνου και ακινησίας, μετατρέποντας ένα οξύ πρόβλημα σε μια χρόνια, εξουθενωτική κατάσταση (Bingöl et al.). Και αυτό είναι μόνο η αρχή της διαδρομής.
Οι Φλέβες, οι Μύες και η Μνήμη του Πόνου
Αφήσαμε πίσω μας τα νεύρα και τα μπερδεμένα τους μηνύματα, μα η περιπλάνηση στον λαβύρινθο του πόνου στο πόδι μόλις άρχισε. Γιατί το πόδι δεν είναι μόνο νευρικές οδοί και αντανακλαστικά τόξα—είναι και ένας ολόκληρος υδραυλικός μηχανισμός, ένα σύστημα από σωλήνες, τις φλέβες και τις αρτηρίες, που κουβαλούν τη ζωή, αλλά μερικές φορές και έναν υπόκωφο, βασανιστικό πόνο. Είναι ένας πόνος που δεν ουρλιάζει σαν τον νευροπαθητικό, αλλά σιγοκαίει, ένας πόνος βαρύς, θαμπός, που γίνεται ένα με την ίδια την αίσθηση του άκρου.
Η Σιωπηλή Απειλή της Κυκλοφορίας
Η φλεβική ανεπάρκεια είναι ένας τέτοιος σιωπηλός εχθρός. Οι βαλβίδες μέσα στις φλέβες, μικροσκοπικοί μηχανισμοί που θα έπρεπε να εμποδίζουν το αίμα να γυρίζει πίσω, αρχίζουν να χαλαρώνουν, να μην κλείνουν καλά, και το αίμα λιμνάζει, αυξάνοντας την πίεση, προκαλώντας πρήξιμο και έναν πόνο που μοιάζει περισσότερο με αίσθημα βάρους και κούρασης. Είναι μια κατάσταση που για χρόνια μπορεί να υποτιμάται, να θεωρείται απλώς «κακή κυκλοφορία» ή ένα αισθητικό πρόβλημα, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Μια μελέτη των Z. Bazancir-Apaydin, E. Sakizli Erdal, I. Keser και συνεργατών, με τίτλο «The profile beyond leg pain: In basis of central sensitization, kinesiophobia, and body awareness in patients with chronic venous disease», ρίχνει φως σε αυτή την παραμελημένη πτυχή. Η έρευνα αυτή δεν εστιάζει μόνο στο υδραυλικό πρόβλημα, αλλά στο πώς η χρόνια φλεβική νόσος διαμορφώνει ένα ολόκληρο ψυχοκοινωνικό προφίλ πόνου, οδηγώντας σε κεντρική ευαισθητοποίηση—δηλαδή, το νευρικό σύστημα γίνεται υπερβολικά ευαίσθητο—και κινησιοφοβία, τον φόβο της κίνησης που αναφέραμε και νωρίτερα (Bazancir-Apaydin et al.). Ο ασθενής δεν πονάει απλώς επειδή το αίμα λιμνάζει, πονάει επειδή ο εγκέφαλός του έχει μάθει να πονάει, και φοβάται να κινηθεί για να μην πονέσει περισσότερο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που είναι εξαιρετικά δύσκολο να σπάσει.
Όταν η Άσκηση Γίνεται Τιμωρία
Και από την ακινησία και το λίμνασμα, περνάμε στο ακριβώς αντίθετο άκρο: την κίνηση, την άσκηση, την προσπάθεια. Πώς γίνεται κάτι που θεωρείται η πεμπτουσία της υγείας να γίνεται πηγή πόνου; Ο πόνος στα πόδια κατά την άσκηση (exertional leg pain), ειδικά σε αθλητές, είναι ένα πεδίο γεμάτο διαγνωστικές παγίδες, όπως περιγράφουν οι D.C. Stokes και M.J. Mervis. Δεν μιλάμε για τον απλό μυϊκό κάματο, το γνωστό σε όλους «πιάσιμο». Μιλάμε για καταστάσεις όπως το σύνδρομο διαμερίσματος, όπου η πίεση μέσα σε μια ομάδα μυών αυξάνεται σε επικίνδυνα επίπεδα κατά την άσκηση, ή τα κατάγματα κοπώσεως, μικροσκοπικές ρωγμές στα οστά που δεν φαίνονται πάντα στις απλές ακτινογραφίες. Ο πόνος του αθλητή είναι συχνά ένας πόνος που τον αγνοεί στην αρχή, που προσπαθεί να τον ξεπεράσει με τη θέληση, μέχρι που γίνεται τόσο έντονος που τον σταματά. Η διάγνωση απαιτεί υψηλό βαθμό υποψίας και εξειδικευμένες εξετάσεις, γιατί οι αιτίες είναι πολλές και συχνά αλληλοκαλύπτονται. Μυοσκελετικός πόνος, τενοντίτιδες, περιοστίτιδες—η λίστα είναι μεγάλη και η διάκριση μεταξύ τους κρίσιμη, όπως επισημαίνουν οι A. Cabrera και J. Ahn στη σχετική τους ανάλυση. Ο αθλητής που πονάει είναι μια τραγική φιγούρα, γιατί το ίδιο το εργαλείο της επιτυχίας του, το σώμα του, έχει μετατραπεί σε πηγή μαρτυρίου.
Τι συμβαίνει όμως όταν ο πόνος απλώς αρνείται να φύγει; Όταν η αρχική αιτία, είτε ήταν ένας τραυματισμός, είτε μια φλεγμονή, είτε μια νευρική πίεση, έχει πια θεραπευτεί ή υποχωρήσει, αλλά ο πόνος παραμένει εκεί, φάντασμα μιας παλιάς μάχης; Εδώ εισερχόμαστε στη σκοτεινή περιοχή του χρόνιου πόνου, μια κατάσταση που η ιατρική μόλις τώρα αρχίζει να κατανοεί σε βάθος. Ο χρόνιος πόνος στη μέση και τα πόδια αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η έρευνα των F. Bastiaens και συνεργατών για την ανάπτυξη ενός εργαλείου διαλογής για έγκαιρη παραπομπή σε νευροδιέγερση του νωτιαίου μυελού δείχνει πόσο δραματικές είναι οι λύσεις που αναζητούνται για αυτούς τους ασθενείς. Δεν μιλάμε πια για παυσίπονα. Μιλάμε για την εμφύτευση ηλεκτροδίων στη σπονδυλική στήλη για να «ξεγελάσουν» τα σήματα του πόνου πριν φτάσουν στον εγκέφαλο.
Αυτές οι τεχνικές, όπως η διέγερση του νωτιαίου μυελού κλειστού βρόχου που μελέτησαν οι N. Mekhail και συνεργάτες, έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όμως, η ίδια η ύπαρξή τους είναι μια ομολογία αποτυχίας—μια παραδοχή ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε την αιτία, οπότε καταφεύγουμε στο να παρεμβαίνουμε στην ίδια την καλωδίωση του νευρικού συστήματος. Ο χρόνιος πόνος, με παγκόσμια επικράτηση 7.5%, είναι η κύρια αιτία ετών που ζούμε με αναπηρία, όπως τονίζουν οι Mekhail και συνεργάτες, και οι συνέπειές του είναι καταστροφικές, όχι μόνο για το άτομο αλλά και για την κοινωνία (Mekhail et al.). Ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους ασθενείς, όπως έδειξε η μελέτη BACE Cohort από τους A.K. Khorami και συνεργάτες, ο πόνος στο πόδι που σχετίζεται με τη μέση οδηγεί σε μεγαλύτερη αναπηρία και χειρότερη πρόγνωση. Επομένως, οι θεραπευτικές προσπάθειες, όπως οι ασκήσεις νευρικής κινητοποίησης που εξετάστηκαν από τους A.M. Alshami και συνεργάτες, είναι απλώς κομμάτια ενός τεράστιου παζλ, μικρές μάχες σε έναν πόλεμο που συχνά μοιάζει χαμένος από την αρχή.
Ο Αόρατος Εχθρός: Όταν η Αιτία Κρύβεται στο Αίμα και στα Κύτταρα
Και τι γίνεται όταν ο ορθοπεδικός σηκώνει τα χέρια ψηλά; Όταν η μαγνητική της σπονδυλικής στήλης είναι καθαρή, το triplex των φλεβών δεν δείχνει τίποτα ανησυχητικό και οι μύες, τουλάχιστον στην όψη, μοιάζουν υγιείς; Εκείνη τη στιγμή, η αναζήτηση για την αιτία του πόνου στο πόδι μετατρέπεται από μια ορθολογική, μηχανική διαδικασία σε μια σχεδόν αστυνομική έρευνα, όπου ο ένοχος είναι αόρατος και τα ίχνη του είναι διάσπαρτα σε ολόκληρο τον οργανισμό. Ο πόνος, σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι το αποτέλεσμα μιας απλής βλάβης—είναι το σύμπτωμα μιας βαθύτερης, συστημικής διαταραχής, μιας ανισορροπίας που έχει τις ρίζες της στο ίδιο το αίμα, στα κύτταρα, στον τρόπο που το σώμα λειτουργεί ή, ακριβέστερα, δυσλειτουργεί. Είναι ο πόνος που δεν έχει σαφή ανατομική εξήγηση, και γι’ αυτό ακριβώς είναι ο πιο εξουθενωτικός, γιατί μαζί με το σώμα, δοκιμάζει και τα όρια της λογικής του ασθενούς.
Η Διαβητική Νευροπάθεια και Άλλες Μεταβολικές Παγίδες
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον σακχαρώδη διαβήτη. Μια πάθηση τόσο κοινή, ειδικά στην Ελλάδα της μεσογειακής διατροφής που όλο και περισσότερο ξεχνιέται, που συχνά υποτιμούμε τις ύπουλες, μακροχρόνιες επιπλοκές της. Η περιφερική διαβητική νευροπάθεια είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες πόνου στα πόδια, ειδικά στους ηλικιωμένους. Εδώ, ο ένοχος είναι το ίδιο το σάκχαρο. Τα αυξημένα επίπεδά του στο αίμα, με την πάροδο του χρόνου, δρουν σαν ένα αργό δηλητήριο για τις μικρές νευρικές ίνες των ποδιών. Το αποτέλεσμα είναι ένας πόνος καυστικός, σαν κάψιμο, που συχνά συνοδεύεται από μυρμήγκιασμα, μούδιασμα ή μια ενοχλητική αίσθηση σαν «καρφίτσες και βελόνες». Ο πόνος αυτός είναι χαρακτηριστικά χειρότερος τη νύχτα, κλέβοντας τον ύπνο και την ηρεμία, και κάνοντας ακόμα και το βάρος από τα σκεπάσματα να μοιάζει αφόρητο.
Και δεν είναι μόνο ο διαβήτης. Άλλες μεταβολικές διαταραχές, όπως η νεφρική ανεπάρκεια ή ο υποθυρεοειδισμός, μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα. Ακόμα και ελλείψεις βιταμινών, κυρίως της Β12, μπορούν να οδηγήσουν σε βλάβη των νεύρων και, κατά συνέπεια, σε χρόνιο πόνο. Το σώμα είναι ένα ευαίσθητο χημικό εργοστάσιο, και όταν μια αντίδραση πάει στραβά, οι συνέπειες μπορεί να εκδηλωθούν στα πιο απίθανα μέρη, όπως τα άκρα των ποδιών μας.
Φλεγμονή: Η Φωτιά που Καίει από Μέσα
Και μετά, υπάρχει η φλεγμονή. Όχι η απλή φλεγμονή από έναν τραυματισμό, αλλά η συστημική, χρόνια φλεγμονή που χαρακτηρίζει τα αυτοάνοσα νοσήματα. Εδώ, το σενάριο είναι σχεδόν τραγικό: το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα, ο στρατός που θα έπρεπε να μας προστατεύει, στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού. Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, για παράδειγμα, το ανοσοποιητικό επιτίθεται στις αρθρώσεις, προκαλώντας πόνο, πρήξιμο και δυσκαμψία, και οι μικρές αρθρώσεις των ποδιών και των αστραγάλων είναι από τους πιο συχνούς στόχους. Ο πόνος είναι συνήθως χειρότερος το πρωί, και συνοδεύεται από μια αίσθηση «πιασίματος» που χρειάζεται ώρα για να υποχωρήσει.
Σε άλλες παθήσεις, όπως η αγγειίτιδα, η επίθεση του ανοσοποιητικού στρέφεται εναντίον των ίδιων των αιμοφόρων αγγείων, διαταράσσοντας την παροχή αίματος στους ιστούς και προκαλώντας πόνο που μπορεί να μιμηθεί σχεδόν οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Η διάγνωση αυτών των νοσημάτων είναι συχνά ένας μαραθώνιος, απαιτώντας εξειδικευμένες εξετάσεις αίματος και την εμπειρία ενός ρευματολόγου. Και όλη αυτή η διαδικασία, αυτό το πήγαινε-έλα στους γιατρούς, οι εξετάσεις που δεν λένε τίποτα, και ο πόνος που είναι εκεί, πεισματάρης, αφήνει ένα αποτύπωμα όχι μόνο στο πόδι αλλά και στην ψυχή—μια δυσπιστία, μια κούραση, σχεδόν μια παραίτηση.
Η απάντηση στο συχνό, σχεδόν αγωνιώδες, ερώτημα «πόνος στο πόδι θεραπεία» δεν είναι μια συνταγή, ούτε μια απλή οδηγία. Είναι μια διαδρομή, συχνά δύσκολη και μακρά, που απαιτεί υπομονή, επιμονή και έναν γιατρό που είναι διατεθειμένος να ακούσει την ιστορία που λέει το σώμα, ακόμα κι αν αυτή η ιστορία μιλάει μια ξένη, δυσνόητη γλώσσα. Η λύση δεν βρίσκεται πάντα εκεί που κοιτάμε πρώτα. Μερικές φορές, κρύβεται στα πιο βαθιά και σκοτεινά μονοπάτια του ίδιου μας του οργανισμού.
Το παρόν άρθρο έχει πληροφοριακό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επαγγελματική ιατρική συμβουλή. Μην προχωράτε σε αυτοδιάγνωση ή θεραπεία χωρίς τη γνώμη εξειδικευμένου ιατρού.
farmakologia.gr
Συχνές Ερωτήσεις
Πότε ο πόνος στο πόδι είναι ανησυχητικός;
Όταν ο πόνος είναι ξαφνικός, έντονος, συνοδεύεται από πρήξιμο, ερυθρότητα, πυρετό ή αδυναμία κίνησης του ποδιού, απαιτείται άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Μπορεί ο πόνος στο πόδι να προέρχεται από τη μέση;
Ναι, πολύ συχνά. Η πίεση ενός νεύρου στη σπονδυλική στήλη (ισχιαλγία) μπορεί να προκαλέσει πόνο, μούδιασμα ή κάψιμο που αντανακλά σε όλο το μήκος του ποδιού.
Τι είναι ο αγγειακός πόνος στο πόδι;
Είναι ο πόνος που προκαλείται από προβλήματα κυκλοφορίας του αίματος, όπως η φλεβική ανεπάρκεια (αίσθημα βάρους) ή η περιφερική αρτηριακή νόσος (κράμπες στο περπάτημα).
Πώς συνδέεται ο διαβήτης με τον πόνο στα πόδια;
Ο μακροχρόνιος αρρύθμιστος διαβήτης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα των ποδιών (διαβητική νευροπάθεια), οδηγώντας σε χρόνιο πόνο, κάψιμο και μούδιασμα.
Μπορεί το άγχος να προκαλέσει πόνο στα πόδια;
Το άγχος δεν προκαλεί άμεσα πόνο, αλλά μπορεί να επιδεινώσει υπάρχουσες καταστάσεις, αυξάνοντας τη μυϊκή ένταση και την ευαισθησία του νευρικού συστήματος στον πόνο.
Βιβλιογραφία
Alshami, A.M., et al. “Effect of neural mobilization exercises in patients with low back-related leg pain with peripheral nerve sensitization: a prospective, controlled trial.” Journal of Chiropractic Medicine, 2021.
Bastiaens, F., et al. “Development and Feasibility Study of a Triage Tool for Early Referral to Spinal Cord Stimulation for Patients With Chronic Low Back and Leg Pain.” European Journal of Pain, 2025.
Bazancir-Apaydin, Z., et al. “The profile beyond leg pain: In basis of central sensitization, kinesiophobia, and body awareness in patients with chronic venous disease.” Phlebology: The Journal of Venous Disease, 2025.
Bingöl, E., et al. “Investigation of exercise-related leg pain, fear of pain, kinesiophobia, and injury anxiety in athletes.” BMC Sports Science, Medicine and Rehabilitation, 2025.
Cabrera, A., and J. Ahn. “Knee Pain and Leg Pain.” Musculoskeletal Pain: Evidence-Based Clinical Examination and Treatment, Springer, 2025.
De Pauw, R., et al. “Atypical cause of radiating leg pain: Visceral referred pain due to ulcerative colitis.” Radiology Case Reports, 2025.
Khorami, A.K., et al. “Clinical Course and Prognostic Factors of Older Patients With Back Pain and Radiating Leg Pain in General Practice: BACE Cohort Study.” Musculoskeletal Care, 2024.
Leininger, B., et al. “Supported biopsychosocial self-management for back-related leg pain: a randomized feasibility study integrating a whole person perspective.” Chiropractic & Manual Therapies, 2025.
Mekhail, N., et al. “Durability of clinical and quality-of-life outcomes of closed-loop spinal cord stimulation for chronic back and leg pain: a secondary analysis of the evoke randomized clinical trial.” JAMA Neurology, 2022.
Schmid, A.B., et al. “Recommendations for terminology and the identification of neuropathic pain in people with spine-related leg pain. Outcomes from the NeuPSIG working group.” Pain, 2023.
Stokes, D.C., and M.J. Mervis. “Exertional Leg Pain in Athletes.” Current Sports Medicine Reports, 2024.
Ziegler, A.M.L., et al. “Barriers and facilitators to self-management in people with back-related leg pain: a qualitative secondary analysis.” Chiropractic & Manual Therapies, 2025.