PANADOL: Παρενέργειες | Ενδείξεις | Πληροφορίες

Τι είναι το PANADOL;

Το PANADOL είναι ένα ευρέως διαδεδομένο αναλγητικό και αντιπυρετικό φάρμακο που περιέχει ως δραστική ουσία την παρακεταμόλη (acetaminophen). Η παρακεταμόλη αποτελεί έναν ασθενή αναστολέα της βιοσύνθεσης των προσταγλανδινών στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), προσφέροντας αναλγητικές και αντιπυρετικές ιδιότητες παρόμοιες με αυτές του ακετυλοσαλικυλικού οξέος, ενώ διαθέτει και ασθενείς αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Κυκλοφορεί με πολλές εμπορικές ονομασίες παγκοσμίως, ενώ το PANADOL διατίθεται σε διάφορες χώρες όπως Αυστραλία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Κάτω Χώρες, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Μάλτα, Νέα Ζηλανδία, Πολωνία, Ρουμανία, Σινγκαπούρη, Τουρκία, Τυνησία, Φινλανδία και Χονγκ Κονγκ. Σύμφωνα με την κατηγοριοποίησή του στο ανατομικό/θεραπευτικό/χημικό σύστημα ταξινόμησης (ATC), ανήκει στην κατηγορία του νευρικού συστήματος (N), στα αναλγητικά (N02), συγκεκριμένα στα άλλα αναλγητικά και αντιπυρετικά (N02B) και στην υποκατηγορία των ανιλιδών (N02BE). Ο μηχανισμός δράσης της παρακεταμόλης δεν είναι πλήρως κατανοητός, παρά την ευρεία χρήση της. Διατίθεται σε διάφορες φαρμακοτεχνικές μορφές, συμπεριλαμβανομένων των δισκίων (απλών, επικαλυμμένων, αναβραζόντων και ελεγχόμενης αποδέσμευσης), υπόθετων, πόσιμων διαλυμάτων και εναιωρημάτων, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών αναγκών.

Ενδείξεις για το PANADOL

Το PANADOL ενδείκνυται για την αντιμετώπιση:

• Πόνου ήπιας έως μέτριας έντασης (κεφαλαλγία, οδονταλγία, μυαλγία, αρθραλγία)
• Πυρετού σε ενήλικες και παιδιά
• Συμπτωμάτων κρυολογήματος και γρίπης
• Πονοκέφαλου και ημικρανίας
• Πόνων περιόδου (δυσμηνόρροια)
• Νευραλγιών και άλλων μορφών νευροπαθητικού πόνου
• Μετεγχειρητικού πόνου ήπιας έως μέτριας έντασης

Σημαντικό είναι ότι η παρακεταμόλη αποτελεί συχνά την πρώτη επιλογή αναλγητικού λόγω του ευνοϊκού προφίλ ασφάλειας που παρουσιάζει σε σύγκριση με άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (Hartling & Milne, 2024).

Προφυλάξεις

Παρά το σχετικά ασφαλές προφίλ του, το PANADOL πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ορισμένες περιπτώσεις:

• Ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια ή ηπατική δυσλειτουργία
• Άτομα με ιστορικό αλκοολισμού
• Ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια
• Περιπτώσεις αφυδάτωσης και υποσιτισμού
• Άτομα με γενετικά καθορισμένη έλλειψη του ενζύμου G6PD

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους για το PANADOL

• Ηλικιωμένοι: Οι ηλικιωμένοι μπορεί να είναι πιο ευάλωτοι στις ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω μειωμένης νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας. Μπορεί να απαιτείται προσαρμογή της δοσολογίας.
• Παιδιά: Η δοσολογία πρέπει να καθορίζεται ανάλογα με το βάρος και την ηλικία του παιδιού. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται οι ειδικές παιδιατρικές μορφές (εναιώρημα, υπόθετα) για ακριβή δοσολογία.
• Έγκυες και θηλάζουσες: Η παρακεταμόλη θεωρείται γενικά ασφαλής κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο εφόσον κρίνεται απαραίτητο και κατόπιν ιατρικής συμβουλής. Πρόσφατη έρευνα εξετάζει τις πιθανές συσχετίσεις της χρήσης παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη με νευροαναπτυξιακά ζητήματα στα παιδιά.

 

Παρενέργειες (φάρμακο PANADOL)

Οι παρενέργειες του PANADOL είναι σχετικά σπάνιες όταν χρησιμοποιείται στις συνιστώμενες δόσεις, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ηπατοτοξικότητα (σε υπερδοσολογία)
• Δερματικά εξανθήματα και κνησμό
• Αντιδράσεις υπερευαισθησίας
• Αιματολογικές διαταραχές (σπάνια)
• Γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, έμετος)

Η παρακεταμόλη (φάρμακο PANADOL) μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στο ήπαρ σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας, η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Η ηπατοτοξικότητα της παρακεταμόλης αποτελεί την πιο συχνή περίπτωση φαρμακευτικής ηπατικής βλάβης στις δυτικές χώρες.

Δοσολογία και χορήγηση

• Ενήλικες και παιδιά άνω των 12 ετών:
  • 500-1000 mg ανά 4-6 ώρες, με μέγιστη ημερήσια δόση 4000 mg
  • PANADOL EXTEND: 2 δισκία (1330 mg) ανά 8 ώρες
• Παιδιά:
  • 10-15 mg/kg βάρους σώματος ανά 4-6 ώρες
  • 2-3 μηνών (μόνο για πυρετό μετά από εμβολιασμό ή άλλο πυρετό όταν συνιστάται από γιατρό): 60 mg
  • 3-6 μηνών: 60 mg
  • 6-24 μηνών: 120 mg
  • 2-4 ετών: 180 mg
  • 4-6 ετών: 240 mg
  • 6-8 ετών: 240-250 mg
  • 8-10 ετών: 360-375 mg
  • 10-12 ετών: 480-500 mg

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση PANADOL;

Εάν παραλείψετε μια δόση:

• Πάρτε τη δόση αμέσως μόλις το θυμηθείτε, εκτός αν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη προγραμματισμένη δόση
• Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε
• Συνεχίστε με το κανονικό δοσολογικό σχήμα

Υπερδοσολογία

Η υπερδοσολογία παρακεταμόλης (φάρμακο PANADOL) αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ωχρότητα
• Ναυτία και έμετος
• Ανορεξία
• Κοιλιακό άλγος
• Ηπατική βλάβη (εμφανίζεται 24-48 ώρες μετά τη λήψη)

Σε περίπτωση υποψίας υπερδοσολογίας, επικοινωνήστε αμέσως με το Κέντρο Δηλητηριάσεων ή αναζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια. Η έγκαιρη χορήγηση του αντιδότου Ν-ακετυλοκυστεΐνη μπορεί να προλάβει τη σοβαρή ηπατική βλάβη.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

• Βαρβιτουρικά, καρβαμαζεπίνη, φαινυτοΐνη, ριφαμπικίνη: Αυξάνουν το μεταβολισμό της παρακεταμόλης, μειώνοντας τη δραστικότητά της και αυξάνοντας τον κίνδυνο ηπατοτοξικότητας
• Βαρφαρίνη: Η μακροχρόνια χρήση παρακεταμόλης μπορεί να ενισχύσει την αντιπηκτική δράση της βαρφαρίνης
• Χλωραμφενικόλη: Η παρακεταμόλη μπορεί να αυξήσει τη συγκέντρωση της χλωραμφενικόλης
• Μετοκλοπραμίδη και δομπεριδόνη: Επιταχύνουν την απορρόφηση της παρακεταμόλης
• Χολεστυραμίνη: Μειώνει την απορρόφηση της παρακεταμόλης

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Αλκοόλ: Η συγχορήγηση αλκοόλ με παρακεταμόλη αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ηπατοτοξικότητας
• Τροφές πλούσιες σε πηκτίνη: Μπορεί να καθυστερήσουν ελαφρώς την απορρόφηση, χωρίς να επηρεάζουν τη συνολική βιοδιαθεσιμότητα
• Καφεΐνη: Μπορεί να ενισχύσει την αναλγητική δράση της παρακεταμόλης

Φύλαξη φαρμάκου

• Φυλάσσετε το PANADOL σε θερμοκρασία δωματίου (15-25°C)
• Προστατέψτε από την υγρασία και το άμεσο ηλιακό φως
• Διατηρείτε το προϊόν στην αρχική του συσκευασία
• Φυλάσσετε το μακριά από παιδιά
• Μη χρησιμοποιείτε το φάρμακο μετά την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη συσκευασία

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας

Η παρακεταμόλη (ακεταμινοφαίνη) είναι ένα παρα-αμινοφαινολικό παράγωγο με χημικό τύπο C₈H₉NO₂ και συστηματική ονομασία N-(4-υδροξυφαινυλ)ακεταμίδιο. Η μοριακή δομή της αποτελείται από έναν βενζολικό δακτύλιο με μια υδροξυλομάδα και μια ακεταμιδομάδα σε παρα-θέση. Παρά την εκτενή χρήση της για περισσότερα από 70 χρόνια, ο ακριβής μηχανισμός δράσης παραμένει εν μέρει αδιευκρίνιστος. Η παρακεταμόλη δρα κυρίως στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αναστέλλοντας την παραγωγή προσταγλανδινών μέσω αναστολής των ενζύμων της κυκλοοξυγενάσης (COX). Σε αντίθεση με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, έχει περιορισμένη δράση στην περιφερική κυκλοοξυγενάση, γεγονός που εξηγεί την ασθενέστερη αντιφλεγμονώδη δράση της. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν επιπλέον μηχανισμούς δράσης, όπως επίδραση στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα και τους κεντρικούς σεροτονινεργικούς οδούς. «Η παρακεταμόλη είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα παγκοσμίως. Ως φάρμακο που διατίθεται χωρίς συνταγή, η παρακεταμόλη αποτελεί την τυπική και πρώτης γραμμής θεραπεία για τον πυρετό και τον πόνο», όπως επισημαίνει ο Ayoub (Science Direct, 2021).

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης (φάρμακο PANADOL) έχει τεκμηριωθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες για διάφορες καταστάσεις πόνου και πυρετού. Στην αντιμετώπιση του οξέος πόνου, παρουσιάζει συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) για ορισμένους τύπους πόνου, ιδιαίτερα κεφαλαλγία, οδονταλγία και μετεγχειρητικό πόνο. Ωστόσο, σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από έντονη φλεγμονή, όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα ή οστεοαρθρίτιδα, τα ΜΣΑΦ είναι συνήθως αποτελεσματικότερα. Ως αντιπυρετικό, η παρακεταμόλη προκαλεί ταχεία και αξιόπιστη μείωση του πυρετού μέσω της δράσης της στο υποθαλαμικό κέντρο θερμορύθμισης. Η παρακεταμόλη παρουσιάζει βέλτιστη δράση όταν χορηγείται προληπτικά πριν την έναρξη του πόνου, ενώ η βιοαποικοδόμηση της ουσίας επιταχύνεται σε καταστάσεις εμπύρετης νόσου.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η παρακεταμόλη αποτελεί συχνά προτιμώμενη επιλογή έναντι των ΜΣΑΦ για συγκεκριμένους πληθυσμούς ασθενών, όπως άτομα με γαστρεντερικά προβλήματα, ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, και ηλικιωμένους. Παρά το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εκτεταμένης χρήσης παρακεταμόλης έχουν αρχίσει να προσελκύουν επιστημονικό ενδιαφέρον. Η ηπατοτοξικότητα της παρακεταμόλης είναι ο σημαντικότερος περιορισμός στη χρήση της, καθιστώντας απαραίτητη την αυστηρή τήρηση των συνιστώμενων δοσολογιών. Σε πολλές χώρες, η μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση έχει μειωθεί από 4000 mg σε 3000 mg για τον γενικό πληθυσμό και σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα για ειδικές ομάδες ασθενών. Πρόσφατες έρευνες του Liu και των συνεργατών του εξετάζουν τις επιπτώσεις της παρουσίας της ουσίας στα λύματα και το περιβάλλον.

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας

Σε αντίθεση με άλλες θεραπευτικές κατηγορίες, η παρακεταμόλη δεν συνδέεται με την ανάπτυξη ανθεκτικότητας με τη στενή έννοια του όρου. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο της ταχυφυλαξίας – μειωμένη απόκριση σε επαναλαμβανόμενες δόσεις – ιδιαίτερα σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τους ασθενείς σε σταδιακή αύξηση της δόσης, αυξάνοντας τον κίνδυνο τοξικότητας. Επιπλέον, η χρόνια χρήση παρακεταμόλης έχει συσχετιστεί με φαινόμενα αναλγητικής νεφροπάθειας και σε ορισμένες περιπτώσεις με κεφαλαλγία από υπερκατανάλωση αναλγητικών. Η αλόγιστη χρήση μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση των φαινομένων οξειδωτικού στρες στα κύτταρα του οργανισμού.

Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες

Οι προκλινικές μελέτες σε ζωικά μοντέλα έχουν εδραιώσει το προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της παρακεταμόλης. Μελέτες τοξικότητας έχουν καθορίσει με ακρίβεια τις δοσολογίες στις οποίες εμφανίζεται ηπατοτοξικότητα, επιτρέποντας τον καθορισμό ασφαλών θεραπευτικών δόσεων. Οι κλινικές μελέτες έχουν επικεντρωθεί στη σύγκριση της παρακεταμόλης με άλλα αναλγητικά και στην αξιολόγηση συνδυαστικών θεραπειών. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι μελέτες που αξιολογούν την ασφάλεια της παρακεταμόλης σε ειδικούς πληθυσμούς, όπως έγκυες γυναίκες και ηλικιωμένοι. Πρόσφατες μελέτες των Kougias και συνεργατών εξετάζουν την επίδραση της παρακεταμόλης στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.

Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά

Οι μετεγκριτικές μελέτες και τα συστήματα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν επιβεβαιώσει το σχετικά καλό προφίλ ασφάλειας της παρακεταμόλης όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις οδηγίες, αν και έχουν αναδείξει σπάνιες αλλά σοβαρές δερματικές αντιδράσεις. Η παρακεταμόλη (φάρμακο PANADOL) απορροφάται ταχέως από το γαστρεντερικό σύστημα, με βιοδιαθεσιμότητα που κυμαίνεται από 70% έως 90%. Ο χρόνος ημίσειας ζωής κυμαίνεται από 1,5 έως 3 ώρες, ενώ το 90-95% του φαρμάκου μεταβολίζεται στο ήπαρ. Οι κύριες οδοί μεταβολισμού περιλαμβάνουν τη γλυκουρονιδίωση (52-57%) και τη σύζευξη με θειικό (30-44%), με ένα μικρό ποσοστό (5-10%) να μεταβολίζεται μέσω του κυτοχρώματος P450 σε N-ακετυλο-p-βενζοκινονιμίνη (NAPQI), έναν μεταβολίτη που είναι υπεύθυνος για την ηπατοτοξικότητα σε περίπτωση υπερδοσολογίας. Η απέκκριση γίνεται κυρίως μέσω των νεφρών.

 

Συγκριτική αποτελεσματικότητα

Η συγκριτική αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης έναντι άλλων αναλγητικών παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον τύπο του πόνου. Σε περιπτώσεις οξέος μετεγχειρητικού πόνου, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) συχνά επιδεικνύουν ανώτερη αναλγητική δράση, με την ιβουπροφαίνη να παρουσιάζει συχνά καλύτερα αποτελέσματα για τον οδοντικό πόνο. Ωστόσο, για τον πονοκέφαλο τάσης και την ημικρανία ήπιας έως μέτριας έντασης, η παρακεταμόλη επιδεικνύει συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με την ιβουπροφαίνη και το ακετυλοσαλικυλικό οξύ. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η συνεργική δράση της παρακεταμόλης με την καφεΐνη, που ενισχύει σημαντικά την αναλγητική της δράση. Για τον πυρετό, η παρακεταμόλη παραμένει εξίσου αποτελεσματική με τα ΜΣΑΦ, με παρόμοιους χρόνους έναρξης δράσης και διάρκεια αποτελέσματος. Ο συνδυασμός παρακεταμόλης με οπιοειδή, όπως η κωδεΐνη ή η τραμαδόλη, αποτελεί συχνή θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του μέτριου έως έντονου πόνου, καθώς αυτοί οι συνδυασμοί προσφέρουν ενισχυμένη αναλγησία μέσω συμπληρωματικών μηχανισμών δράσης. Επιπλέον, η παρακεταμόλη διατηρεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα ασφάλειας έναντι των ΜΣΑΦ σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο γαστρεντερικής, καρδιαγγειακής ή νεφρικής τοξικότητας. Στο κομμάτι της φαρμακοεπαγρύπνησης, οι συγκριτικές αναλύσεις έχουν δείξει χαμηλότερα ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών για την παρακεταμόλη συγκριτικά με άλλα αναλγητικά σε θεραπευτικές δόσεις.

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις

Οι συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις παρέχουν ολοκληρωμένη εικόνα της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας της παρακεταμόλης. Η συσσωρευμένη βιβλιογραφία υποστηρίζει την αξία της ως θεραπεία πρώτης γραμμής για πυρετό και ήπιο έως μέτριο πόνο, επιβεβαιώνοντας την καλή σχέση αποτελεσματικότητας-ασφάλειας. Σημαντικές μετα-αναλύσεις έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης στη διαχείριση της οσφυαλγίας και της οστεοαρθρίτιδας, υποδεικνύοντας μικρή ή ασήμαντη επίδραση σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Παράλληλα, πρόσφατες μελέτες επανεξετάζουν τη μακροχρόνια ασφάλεια της παρακεταμόλης κατά την κύηση, με εστίαση στις πιθανές νευροαναπτυξιακές επιπτώσεις στα παιδιά. «Απόλυτοι κίνδυνοι στα 10 έτη ηλικίας για όσους δεν εκτέθηκαν έναντι εκείνων που εκτέθηκαν στην ακεταμινοφαίνη… χωρίς χρήση ακεταμινοφαίνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης» αποτελούν σημαντικό πεδίο έρευνας που εμπλουτίζει συνεχώς τη γνώση μας. Οι μετα-αναλύσεις έχουν επίσης επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα των συνδυασμών παρακεταμόλης με άλλα αναλγητικά, όπως η ιβουπροφαίνη ή τα ήπια οπιοειδή, για την επίτευξη ενισχυμένης αναλγησίας στον μέτριο έως έντονο πόνο, προτείνοντας θεραπευτικές προσεγγίσεις πολυτροπικής αναλγησίας.

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές

Οι τρέχουσες ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στην αποσαφήνιση των μοριακών μηχανισμών δράσης της παρακεταμόλης, οι οποίοι παραμένουν εν μέρει ασαφείς παρά την εκτεταμένη χρήση της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση της αλληλεπίδρασης της παρακεταμόλης με το ενδοκανναβινοειδές σύστημα και τους υποδοχείς TRPV1, που ενδέχεται να εξηγήσουν την κεντρική αναλγητική της δράση. Η περιβαλλοντική επίπτωση της εκτεταμένης χρήσης παρακεταμόλης αποτελεί αναδυόμενο πεδίο έρευνας, με την καταλυτική αποδόμηση της ουσίας στα αστικά λύματα να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Η έρευνα για ηπατοπροστατευτικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να συγχορηγηθούν με την παρακεταμόλη για τη μείωση του κινδύνου ηπατοτοξικότητας προσελκύει επίσης σημαντικό ενδιαφέρον, με μόρια όπως η Ν-ακετυλοκυστεΐνη και η μεθειονίνη να μελετώνται εκτενώς. Μια άλλη σημαντική κατεύθυνση είναι η ανάπτυξη νέων μορφών παρακεταμόλης με βελτιωμένα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων των σκευασμάτων ελεγχόμενης αποδέσμευσης και των καινοτόμων συστημάτων χορήγησης. Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων βασισμένων σε φαρμακογενετικά δεδομένα, που θα βελτιστοποιούν την αποτελεσματικότητα ενώ θα ελαχιστοποιούν τους κινδύνους τοξικότητας, καθώς και τη διερεύνηση πιθανών νέων θεραπευτικών εφαρμογών της παρακεταμόλης πέρα από την αναλγητική και αντιπυρετική της δράση.

Ιστορία του φαρμάκου

Η παρακεταμόλη (φάρμακο PANADOL) ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια μιας προσπάθειας εύρεσης υποκατάστατων της κινίνης στα τέλη του 19ου αιώνα. Η ουσία συντέθηκε για πρώτη φορά το 1878 από τον Harmon Northrop Morse στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, αλλά οι κλινικές της ιδιότητες δεν αναγνωρίστηκαν άμεσα. Η φαρμακολογική της αξία αποκαλύφθηκε το 1893, όταν διαπιστώθηκε ότι μεταβολίζεται σε ακεταμινοφαίνη στον οργανισμό. Η κλινική χρήση της παρακεταμόλης ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, όταν ο βρετανός φαρμακολόγος Joseph von Mering αναγνώρισε τις αντιπυρετικές και αναλγητικές της ιδιότητες. Η εμπορική της διάθεση ξεκίνησε το 1955 στις ΗΠΑ με την ονομασία Tylenol και στη Βρετανία το 1956 ως Panadol. Η δημοτικότητά της αυξήθηκε σημαντικά τη δεκαετία του 1960, όταν αναγνωρίστηκε ως ασφαλέστερη εναλλακτική της ασπιρίνης, ιδιαίτερα για παιδιά και ασθενείς με γαστρεντερικά προβλήματα. Στην Ελλάδα, η παρακεταμόλη εισήχθη στη θεραπευτική πρακτική τη δεκαετία του 1970 και έκτοτε αποτελεί ένα από τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα αναλγητικά-αντιπυρετικά. Στον ελληνικό πληθυσμό, η χρήση της είναι εκτεταμένη, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αυτοθεραπείας, καθώς διατίθεται χωρίς ιατρική συνταγή. Συγκαταλέγεται σταθερά μεταξύ των κορυφαίων σε πωλήσεις μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων στην ελληνική αγορά, αντικατοπτρίζοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά της.

 

Συνοπτικά για το PANADOL

Η παρακεταμόλη (φάρμακο PANADOL) αποτελεί πρωταρχική επιλογή για την αντιμετώπιση ήπιου έως μέτριου πόνου και πυρετού. Η θεραπευτική της αξία θεμελιώνεται στο ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας συγκριτικά με άλλα αναλγητικά, ιδιαίτερα για ειδικές ομάδες πληθυσμού. Αντενδείξεις περιλαμβάνουν σοβαρή ηπατική ανεπάρκεια, υπερευαισθησία στο φάρμακο και αλκοολισμό. Αν και σπάνιες σε θεραπευτικές δόσεις, οι πιθανές παρενέργειες αφορούν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές, αλλεργικές αντιδράσεις και ηπατοτοξικότητα σε υπερδοσολογία. Διαθέσιμο σε ποικίλες φαρμακοτεχνικές μορφές, προσφέρει ευελιξία στη θεραπευτική προσέγγιση για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Η αυστηρή τήρηση των μέγιστων ημερήσιων δόσεων κρίνεται απαραίτητη για την αποφυγή ηπατικών επιπλοκών, ενώ ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται κατά τη συγχορήγηση με αλκοόλ ή άλλα ηπατοτοξικά φάρμακα. Ο μηχανισμός δράσης της, αν και όχι πλήρως διευκρινισμένος, περιλαμβάνει κυρίως την αναστολή της σύνθεσης προσταγλανδινών στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην παίρνετε ποτέ φάρμακα χωρίς να συμβουλευτείτε γιατρό. Διαβάζετε πάντα το φύλλο οδηγιών του φαρμάκου. Το παρόν άρθρο αναφέρεται στην συγκεκριμένη δραστική ουσία και δεν αντικαθιστά τις οδηγίες του γιατρού ή του φαρμακοποιού σας.

 

Βιβλιογραφία

1. Ahlqvist, V.H., Sjöqvist, H., Dalman, C., Karlsson, H. (2024). Acetaminophen use during pregnancy and children’s risk of autism, ADHD, and intellectual disability. JAMA.
2. Ayoub, S.S. (2021). Paracetamol (acetaminophen): A familiar drug with an unexplained mechanism of action. Temperature, Taylor & Francis.
3. Humayun, S., Hayyan, M., Alias, Y. (2025). A review on reactive oxygen species-induced mechanism pathways of pharmaceutical waste degradation: Acetaminophen as a drug waste model. Journal of Environmental Sciences, Elsevier.
4. Jaeschke, H., Ramachandran, A. (2024). Acetaminophen hepatotoxicity: paradigm for understanding mechanisms of drug-induced liver injury. Annual Review of Pathology, annualreviews.org.
5. Kougias, D.G., Atillasoy, E., Southall, M.D. (2025). A quantitative weight-of-evidence review of preclinical studies examining the potential developmental neurotoxicity of acetaminophen. Critical Reviews in Toxicology, Taylor & Francis.
6. Liu, Z., Ma, Q., Dai, L., Dang, Z. (2023). Occurrence, removal and risk evaluation of ibuprofen and acetaminophen in municipal wastewater treatment plants: A critical review. Science of the Total Environment, Elsevier.
7. Meng, H., Zhou, J., Zhang, Y., Cui, J., Chen, Y. (2025). Single-atom Co-N3 sites induce peroxymonosulfate activation for acetaminophen degradation via nearly 100% internal electron transfer process. Applied Catalysis B, Elsevier.
8. Pandey, B., Pandey, A.K., Bhardwaj, L., Dubey, S.K. (2025). Biodegradation of acetaminophen: Current knowledge and future directions with mechanistic insights from omics. Chemosphere, Elsevier.

Συχνές Ερωτήσεις