Τι είναι η Gentamicin;
Η γενταμικίνη είναι ένα μικροβιοκτόνο αντιβιοτικό της κατηγορίας των αμινογλυκοσιδών, που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων από Gram-αρνητικά βακτήρια. Δρα αναστέλλοντας την πρωτεϊνική σύνθεση των ευαίσθητων μικροοργανισμών, προκαλώντας τον θάνατό τους (μικροβιοκτόνος δράση). Παρουσιάζει εξαιρετική αποτελεσματικότητα έναντι μεγάλης ποικιλίας παθογόνων Gram-αρνητικών και ορισμένων Gram-θετικών μικροβίων. Είναι επίσης δραστική in vitro έναντι ειδών Salmonella και Shigella. Η γενταμικίνη κυκλοφορεί με διάφορες εμπορικές ονομασίες (GENTAMICIN/COOPER, GENTAMICIN LEK, GENTAMICINA SOLFATO FISIOPHARMA, GENTAMICIN SOPHARMA, GENTAMICIN KRKA, GENTAMICIN DS) σε πολλές χώρες παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Νιγηρίας. Ανήκει στην ανατομική/θεραπευτική/χημική (ATC) ταξινόμηση J01GB03 για συστηματική χορήγηση και S01AA11 για οφθαλμολογική χρήση. Λόγω της ελάχιστης απορρόφησής της από το γαστρεντερικό σύστημα, η φαρμακοκινητική της γενταμικίνης απαιτεί κυρίως παρεντερική χορήγηση (ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή) για συστηματικές λοιμώξεις, ενώ για τοπικές οφθαλμικές λοιμώξεις χρησιμοποιείται σε μορφή κολλυρίου. Η γενταμικίνη ανήκει στον θετικό κατάλογο συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Ενδείξεις για τη Gentamicin
Η γενταμικίνη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των εξής λοιμώξεων:
- Σοβαρές συστηματικές λοιμώξεις από Gram-αρνητικά βακτήρια, συμπεριλαμβανομένης της σηψαιμίας
- Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος (πνευμονία, βρογχίτιδα)
- Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (πυελονεφρίτιδα, κυστίτιδα)
- Λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος (περιτονίτιδα)
- Λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων
- Οστεομυελίτιδα
- Οφθαλμικές λοιμώξεις (επιπεφυκίτιδα, κερατίτιδα) όταν χρησιμοποιείται ως κολλύριο
- Ενδοκαρδίτιδα (συνήθως σε συνδυασμό με άλλα αντιβιοτικά)
Σύμφωνα με πρόσφατες κλινικές εφαρμογές, η γενταμικίνη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική έναντι αερόβιων Gram-αρνητικών βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των Escherichia coli, Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas aeruginosa, Proteus και Serratia.
Προφυλάξεις
Κατά τη χρήση της γενταμικίνης, απαιτείται προσοχή στις εξής περιπτώσεις:
- Νεφρική ανεπάρκεια: Απαιτείται προσαρμογή της δόσης
- Ιστορικό αλλεργίας σε αμινογλυκοσίδες
- Μυασθένεια gravis και άλλες νευρομυϊκές διαταραχές
- Βαρηκοΐα ή ιστορικό προβλημάτων ακοής
- Συνυπάρχουσα χρήση άλλων νεφροτοξικών ή ωτοτοξικών φαρμάκων
- Αφυδάτωση
- Παρακολούθηση επιπέδων φαρμάκου στο αίμα κατά τη διάρκεια της θεραπείας
Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους για τη Gentamicin
- Ηλικιωμένοι: Αυξημένος κίνδυνος νεφροτοξικότητας και ωτοτοξικότητας. Συνιστάται προσαρμογή της δόσης και στενή παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας.
- Παιδιά: Τα νεογνά και τα βρέφη έχουν μειωμένη νεφρική κάθαρση της γενταμικίνης, απαιτώντας προσεκτική ρύθμιση της δόσης. Απαιτείται παρακολούθηση των επιπέδων του φαρμάκου στο αίμα.
- Έγκυες (Κατηγορία D): Η γενταμικίνη διαπερνά τον πλακούντα και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο έμβρυο, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής ωτοτοξικότητας. Χρήση μόνο εάν το αναμενόμενο όφελος υπερτερεί των κινδύνων.
- Θηλάζουσες μητέρες: Η γενταμικίνη απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα σε μικρές ποσότητες. Συνιστάται προσοχή κατά τη χορήγηση σε θηλάζουσες μητέρες.
Παρενέργειες
Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της γενταμικίνης περιλαμβάνουν:
- Νεφροτοξικότητα: Οξεία νεφρική βλάβη, αυξημένα επίπεδα κρεατινίνης
- Ωτοτοξικότητα: Απώλεια ακοής (συνήθως μη αναστρέψιμη), εμβοές, ίλιγγος
- Νευρομυϊκός αποκλεισμός: Μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στην αναπνοή
- Αλλεργικές αντιδράσεις: Εξάνθημα, κνίδωση, αναφυλαξία (σπάνια)
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Ναυτία, έμετος, διάρροια
- Ηλεκτρολυτικές διαταραχές: Υπομαγνησιαιμία, υποκαλιαιμία, υποασβεστιαιμία
- Ηπατοτοξικότητα: Αυξημένα ηπατικά ένζυμα (σπάνια)
- Αιματολογικές διαταραχές: Θρομβοπενία, λευκοπενία, αναιμία (σπάνια)
Τα συνήθη συμπτώματα νεφροτοξικότητας και ωτοτοξικότητας απαιτούν στενή παρακολούθηση, καθώς πολλές από τις μακροπρόθεσμες παρενέργειες της γενταμικίνης μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες.
Δοσολογία και χορήγηση
Η δοσολογία της γενταμικίνης εξατομικεύεται με βάση το βάρος του ασθενούς, τη νεφρική λειτουργία, τη σοβαρότητα της λοίμωξης και τον τύπο της λοίμωξης:
- Συστηματική χορήγηση σε ενήλικες:
- Συνήθης δόση: 3-5 mg/kg/ημέρα διαιρεμένη σε 1-3 δόσεις
- Σοβαρές λοιμώξεις: 7 mg/kg εφάπαξ ημερησίως (βάσει του συνολικού σωματικού βάρους)
- Διάρκεια θεραπείας: Συνήθως 7-14 ημέρες
- Παιδιατρική δοσολογία:
- Νεογνά (<1 εβδομάδας): 2.5 mg/kg κάθε 12 ώρες
- Βρέφη και παιδιά: 2-2.5 mg/kg κάθε 8 ώρες
- Οφθαλμική χορήγηση:
- 1-2 σταγόνες στον προσβεβλημένο οφθαλμό, 2-4 φορές ημερησίως
Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση Gentamicin;
- Για παρεντερική χορήγηση (ενδοφλέβια/ενδομυϊκή): Επικοινωνήστε αμέσως με τον ιατρό σας, καθώς η χορήγηση γίνεται συνήθως σε νοσοκομειακό περιβάλλον.
- Για οφθαλμικές σταγόνες: Χορηγήστε τη δόση μόλις το θυμηθείτε, εκτός εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση. Σε αυτή την περίπτωση, παραλείψτε τη δόση που χάσατε και συνεχίστε με το κανονικό πρόγραμμα.
Υπερδοσολογία
Η υπερδοσολογία γενταμικίνης μπορεί να προκαλέσει:
- Σοβαρή νεφρική βλάβη
- Μη αναστρέψιμη απώλεια ακοής
- Νευρομυϊκή παράλυση
- Αναπνευστική καταστολή
Σε περίπτωση υποψίας υπερδοσολογίας, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση που περιλαμβάνει:
- Διακοπή του φαρμάκου
- Υποστηρικτική θεραπεία
- Πιθανή αιμοκάθαρση για την απομάκρυνση του φαρμάκου
- Χορήγηση ασβεστίου για την αντιμετώπιση του νευρομυϊκού αποκλεισμού
Αλληλεπιδράσεις
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου
- Άλλες αμινογλυκοσίδες: Αυξημένος κίνδυνος νεφροτοξικότητας και ωτοτοξικότητας
- Διουρητικά της αγκύλης (φουροσεμίδη): Ενίσχυση της ωτοτοξικότητας
- Νεφροτοξικά φάρμακα (αμφοτερικίνη B, βανκομυκίνη, σισπλατίνη): Αυξημένος κίνδυνος νεφρικής βλάβης
- Μυοχαλαρωτικά και αναισθητικά: Ενίσχυση του νευρομυϊκού αποκλεισμού
- Πενικιλλίνες και κεφαλοσπορίνες: Πιθανή χημική ασυμβατότητα όταν αναμιγνύονται στο ίδιο διάλυμα
- Βισφωσφονικά: Αυξημένος κίνδυνος υπασβεστιαιμίας
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής
- Η γενταμικίνη έχει ελάχιστη απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα, επομένως οι αλληλεπιδράσεις με τροφές δεν είναι κλινικά σημαντικές για την παρεντερική μορφή
- Η πρόσληψη τροφής δεν επηρεάζει τη δράση του φαρμάκου όταν χορηγείται παρεντερικά
- Συνιστάται επαρκής ενυδάτωση κατά τη διάρκεια της θεραπείας για την προστασία της νεφρικής λειτουργίας
Φύλαξη φαρμάκου
- Φυλάσσετε σε θερμοκρασία δωματίου (15-30°C)
- Προστατεύετε από το φως και την υπερβολική θερμότητα
- Κρατήστε το φάρμακο μακριά από παιδιά
- Μη χρησιμοποιείτε μετά την ημερομηνία λήξης
- Για το οφθαλμικό διάλυμα: Μετά το άνοιγμα, μη χρησιμοποιείτε για περισσότερο από 28 ημέρες
- Οι ενέσιμες μορφές πρέπει να επιθεωρούνται οπτικά για σωματίδια ή αποχρωματισμό πριν από τη χορήγηση
Ανάλυση Δραστικής Ουσίας
Η gentamicin είναι ένα αντιβιοτικό της κατηγορίας των αμινογλυκοσιδών που παράγεται από το βακτήριο Micromonospora purpurea. Χημικά αποτελείται από μια σύνθετη δομή αμινοσακχάρων συνδεδεμένων με αμινοκυκλιτόλη, συγκεκριμένα 2-δεοξυστρεπταμίνη. Η δομή της περιλαμβάνει τρεις υπο-ομάδες (C1, C1a και C2) που διαφέρουν μεταξύ τους στις περιφερειακές μεθυλομάδες. Η χημική αυτή δομή είναι καθοριστική για την αλληλεπίδραση με το βακτηριακό ριβόσωμα, συγκεκριμένα με την υπομονάδα 30S. Αυτή η αλληλεπίδραση παρεμβαίνει στη διαδικασία της πρωτεϊνοσύνθεσης, προκαλώντας λάθη στην ανάγνωση του γενετικού κώδικα και εμποδίζοντας τη μετατόπιση του ριβοσώματος κατά μήκος του mRNA. Οι φαρμακοκινητικές ιδιότητες της gentamicin χαρακτηρίζονται από ταχεία απορρόφηση μετά από ενδομυϊκή χορήγηση, περιορισμένη διείσδυση σε ιστούς με υψηλή περιεκτικότητα λιπιδίων και μειωμένη διάχυση στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Αποτελεσματικότητα
Η gentamicin επιδεικνύει εξαιρετική αποτελεσματικότητα έναντι αερόβιων Gram-αρνητικών βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterobacter και Proteus. Παρουσιάζει επίσης περιορισμένη αποτελεσματικότητα έναντι ορισμένων Gram-θετικών οργανισμών, κυρίως του Staphylococcus aureus. Η μικροβιοκτόνος δράση της αντανακλάται στην ταχεία θανάτωση των παθογόνων, ιδιαίτερα χρήσιμη σε σοβαρές συστηματικές λοιμώξεις. Η gentamicin παρουσιάζει συνεργιστική δράση όταν συνδυάζεται με β-λακταμικά αντιβιοτικά, αυξάνοντας τη διαπερατότητα του κυτταρικού τοιχώματος και ενισχύοντας τη διείσδυσή της στο κύτταρο. Σε περιπτώσεις λιστερίωσης, η gentamicin έχει συσχετιστεί με χαμηλότερη θνησιμότητα όταν χρησιμοποιείται σε συνδυαστικά θεραπευτικά σχήματα για περισσότερες από τρεις ημέρες, αναδεικνύοντας τη σημασία της στην αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων.
Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες
Η γενταμικίνη αποτελεί βασικό φάρμακο της λίστας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας λόγω της σημαντικότητάς της σε συστήματα υγείας παγκοσμίως. Εκτός από τις συστηματικές χρήσεις, η gentamicin χρησιμοποιείται επίσης σε επικαλύψεις εμφυτευμάτων για την πρόληψη μετεγχειρητικών λοιμώξεων. Οι επικαλύψεις αυτές που απελευθερώνουν gentamicin έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στη μείωση περιπροσθετικών λοιμώξεων, ιδιαίτερα σε ορθοπεδικά και καρδιαγγειακά εμφυτεύματα. Επιπλέον, η χρήση της gentamicin στην κτηνιατρική και τη γεωργία εγείρει ανησυχίες για την περιβαλλοντική επίδραση και τη συμβολή της στην ανάπτυξη μικροβιακής αντοχής.
Ανάπτυξη ανθεκτικότητας
Η μικροβιακή αντοχή στη gentamicin εξελίσσεται μέσω διαφόρων μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ενζύμων τροποποίησης αμινογλυκοσιδών (AMEs), της μειωμένης διαπερατότητας της κυτταρικής μεμβράνης και των μεταλλάξεων του ριβοσωμικού στόχου. Σε πρόσφατες τάσεις αντιβιοτικής αντοχής, η αυξημένη παραγωγή παλμιτελαϊκού και ελαϊκού οξέος σε στελέχη E. coli έχει συσχετιστεί με αυξημένη αντοχή στη gentamicin. Αυτά τα λιπαρά οξέα μειώνουν την ενδοκυτταρική συγκέντρωση της gentamicin και εξουδετερώνουν τις επιδράσεις της στο μεταβολισμό των βακτηρίων και την οξειδοαναγωγική ομοιόσταση.
Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες
Προκλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της gentamicin έναντι ευρέος φάσματος βακτηριακών παθογόνων, καθώς και την ικανότητά της να διεισδύει σε διάφορους ιστούς. Ωστόσο, έχουν επίσης εντοπίσει τον κίνδυνο νεφροτοξικότητας και ωτοτοξικότητας. Κλινικές δοκιμές έχουν επικεντρωθεί στη βελτιστοποίηση των δοσολογικών σχημάτων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και τη μείωση της τοξικότητας. Ο Hodiamont και συνεργάτες διεξήγαγαν συστηματική έρευνα σχετικά με τη φαρμακοκινητική της gentamicin σε διάφορους πληθυσμούς ασθενών, προτείνοντας εξατομικευμένες δοσολογικές προσεγγίσεις με βάση παράγοντες όπως το σωματικό βάρος και η νεφρική λειτουργία.
Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά
Μελέτες φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν επιβεβαιώσει το προφίλ ασφάλειας της gentamicin, εντοπίζοντας νεφροτοξικότητα, ωτοτοξικότητα και νευρομυϊκό αποκλεισμό ως τις κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά της gentamicin παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών, επηρεαζόμενα από παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η νεφρική λειτουργία και συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις. Η gentamicin κατανέμεται κυρίως στον εξωκυττάριο χώρο, με περιορισμένη διείσδυση σε λιπώδεις ιστούς και το κεντρικό νευρικό σύστημα, ενώ η απέκκρισή της γίνεται κυρίως μέσω σπειραματικής διήθησης στους νεφρούς.
Συγκριτική αποτελεσματικότητα
Συγκριτικά με άλλες αμινογλυκοσίδες, η gentamicin παρουσιάζει παρόμοια αποτελεσματικότητα με την τομπραμυκίνη και την αμικασίνη, αλλά με διαφορετικό φάσμα δραστικότητας έναντι συγκεκριμένων παθογόνων. Έναντι των καρβαπενεμών και των νεότερων κεφαλοσπορινών, η gentamicin παρουσιάζει συμπληρωματική δράση σε συνδυαστικά θεραπευτικά σχήματα, ιδιαίτερα χρήσιμη για την αντιμετώπιση πολυανθεκτικών στελεχών. Σε σύγκριση με τις κινολόνες, η gentamicin διατηρεί την αποτελεσματικότητά της έναντι ορισμένων ανθεκτικών στις κινολόνες στελεχών, προσφέροντας μια εναλλακτική θεραπευτική επιλογή.
Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις
Συστηματικές ανασκοπήσεις έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα της gentamicin σε συγκεκριμένες λοιμώξεις, παρέχοντας τεκμηρίωση για τη χρήση της σε κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες. Μετα-αναλύσεις έχουν αξιολογήσει τον κίνδυνο νεφροτοξικότητας και ωτοτοξικότητας, εντοπίζοντας παράγοντες κινδύνου όπως η προχωρημένη ηλικία, η υπάρχουσα νεφρική δυσλειτουργία και η συγχορήγηση άλλων νεφροτοξικών φαρμάκων. Αυτές οι μελέτες τονίζουν τη σημασία της παρακολούθησης των επιπέδων του φαρμάκου και της προσαρμογής της δόσης για τη βελτιστοποίηση της θεραπείας.
Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές
Οι τρέχουσες ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στη βελτιστοποίηση της χορήγησης gentamicin μέσω νέων συστημάτων μεταφοράς φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων νανοσωματιδίων ανθρακικού ασβεστίου και παραγώγων χιτοζάνης-gentamicin. Οι καινοτόμες χιτοζάνες που περιέχουν gentamicin έχουν επιδείξει πολλαπλές ιδιότητες, συμπεριλαμβανομένης της αντιμικροβιακής δράσης και της δυνατότητας συντήρησης τροπικών φρούτων. Επιπλέον, αναπτύσσονται προηγμένες μέθοδοι ανίχνευσης gentamicin σε περιβαλλοντικά και βιολογικά δείγματα, συμπεριλαμβανομένων αισθητήρων βασισμένων στο φαινόμενο του επιφανειακού πλασμονικού συντονισμού. Μελλοντικές έρευνες θα εστιάσουν στην ανάπτυξη παραγώγων gentamicin με βελτιωμένο θεραπευτικό δείκτη, στη μελέτη συνδυασμών με άλλα αντιμικροβιακά μέσα, συμπεριλαμβανομένων των βακτηριοφάγων, και στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης της.
Ιστορία του φαρμάκου
Η gentamicin ανακαλύφθηκε το 1963 από επιστήμονες της εταιρείας Schering Corporation στις Ηνωμένες Πολιτείες. Απομονώθηκε από το βακτήριο του εδάφους Micromonospora purpurea, από όπου προέρχεται και το όνομά της (genus Micromonospora). Ήταν η πρώτη αμινογλυκοσίδη που ανακαλύφθηκε με σημαντική δραστικότητα έναντι ψευδομονάδων, γεγονός που επέκτεινε το θεραπευτικό οπλοστάσιο έναντι των λοιμώξεων από Gram-αρνητικά βακτήρια. Η κλινική χρήση της ξεκίνησε το 1969 και γρήγορα έγινε ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, η γενταμικίνη εισήχθη στη θεραπευτική πρακτική τη δεκαετία του 1970 και αποτελεί σταθερά ένα από τα βασικά αντιβιοτικά στο ελληνικό σύστημα υγείας, με ιδιαίτερα υψηλή χρήση σε νοσοκομειακές μονάδες για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων στον ελληνικό πληθυσμό.
Συνοπτικά για τη Gentamicin
Η γενταμικίνη (φάρμακο GENTAMICIN) αποτελεί αμινογλυκοσιδικό αντιβιοτικό με μικροβιοκτόνο δράση έναντι ευρέος φάσματος Gram-αρνητικών και ορισμένων Gram-θετικών μικροοργανισμών. Ενδείκνυται για σοβαρές συστηματικές λοιμώξεις, όπως σηψαιμία, πνευμονία, λοιμώξεις ουροποιητικού, ενδοκαρδίτιδα και οφθαλμικές λοιμώξεις. Οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν νεφροτοξικότητα και ωτοτοξικότητα, απαιτώντας προσεκτική παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας και των θεραπευτικών επιπέδων. Αντενδείκνυται σε ασθενείς με γνωστή υπερευαισθησία στις αμινογλυκοσίδες και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία, μυασθένεια gravis, και κατά τη διάρκεια κύησης. Η χορήγηση γίνεται κυρίως παρεντερικά λόγω περιορισμένης απορρόφησης από το γαστρεντερικό.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην παίρνετε ποτέ φάρμακα χωρίς να συμβουλευτείτε γιατρό. Διαβάζετε πάντα το φύλλο οδηγιών του φαρμάκου. Το παρόν άρθρο αναφέρεται στην συγκεκριμένη δραστική ουσία και δεν αντικαθιστά τις οδηγίες του γιατρού ή του φαρμακοποιού σας.
Συχνές Ερωτήσεις
Τι είναι η γενταμικίνη και πώς λειτουργεί;
Η γενταμικίνη είναι αντιβιοτικό της κατηγορίας των αμινογλυκοσιδών που δρα αναστέλλοντας την πρωτεϊνοσύνθεση των βακτηρίων. Συνδέεται με την υπομονάδα 30S του βακτηριακού ριβοσώματος προκαλώντας λανθασμένη ανάγνωση του γενετικού κώδικα και αναστολή της μετατόπισης. Αυτός ο μηχανισμός οδηγεί στη θανάτωση των ευαίσθητων μικροοργανισμών. Πάντα συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε αντιβιοτική θεραπεία.
Ποιες είναι οι κύριες ενδείξεις της gentamicin;
Η gentamicin χρησιμοποιείται πρωτίστως για τη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων από Gram-αρνητικά βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων λοιμώξεων του αναπνευστικού, ουροποιητικού, δέρματος, οστών και αρθρώσεων. Χορηγείται επίσης τοπικά για οφθαλμικές λοιμώξεις. Σε περιπτώσεις ενδοκαρδίτιδας, συνδυάζεται συχνά με άλλα αντιβιοτικά. Ο γιατρός σας θα καθορίσει την καταλληλότητα της γενταμικίνης για τη συγκεκριμένη λοίμωξή σας.
Πώς χορηγείται η γενταμικίνη και σε ποια δοσολογία;
Η γενταμικίνη χορηγείται κυρίως παρεντερικά (ενδοφλέβια/ενδομυϊκά) λόγω περιορισμένης απορρόφησης από το γαστρεντερικό σύστημα. Η συνήθης δοσολογία για ενήλικες είναι 3-5 mg/kg/ημέρα, ενώ για σοβαρές λοιμώξεις μπορεί να φτάσει τα 7 mg/kg εφάπαξ. Ως οφθαλμικές σταγόνες χορηγείται 2-4 φορές ημερησίως. Η δόση προσαρμόζεται βάσει νεφρικής λειτουργίας και θεραπευτικών επιπέδων. Συμβουλευτείτε πάντα το γιατρό σας.
Ποιες είναι οι κύριες παρενέργειες της gentamicin που πρέπει να γνωρίζω;
Οι σημαντικότερες παρενέργειες της gentamicin περιλαμβάνουν νεφροτοξικότητα (προβλήματα νεφρικής λειτουργίας) και ωτοτοξικότητα (απώλεια ακοής, εμβοές, ίλιγγος). Επίσης μπορεί να προκαλέσει νευρομυϊκό αποκλεισμό, ηλεκτρολυτικές διαταραχές και αλλεργικές αντιδράσεις. Ενημερώστε άμεσα το γιατρό σας εάν παρατηρήσετε προβλήματα ακοής, ούρησης, ζάλη ή εξάνθημα κατά τη διάρκεια της θεραπείας με γενταμικίνη.
Τι προφυλάξεις πρέπει να λαμβάνονται με τη γενταμικίνη κατά την κύηση και το θηλασμό;
Η γενταμικίνη ανήκει στην κατηγορία D για την κύηση, καθώς διαπερνά τον πλακούντα και μπορεί να προκαλέσει ωτοτοξικότητα στο έμβρυο. Χορηγείται μόνο όταν το αναμενόμενο όφελος υπερτερεί των κινδύνων. Κατά το θηλασμό, απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα σε μικρές ποσότητες και απαιτείται προσοχή. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν λάβετε γενταμικίνη εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε.
Πώς αλληλεπιδρά η γενταμικίνη με άλλα φάρμακα;
Η γενταμικίνη αλληλεπιδρά με διάφορα φάρμακα αυξάνοντας τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Συγκεκριμένα, με άλλες αμινογλυκοσίδες και νεφροτοξικά φάρμακα (αμφοτερικίνη B, βανκομυκίνη) αυξάνεται ο κίνδυνος νεφροτοξικότητας. Με διουρητικά αγκύλης ενισχύεται η ωτοτοξικότητα, ενώ με μυοχαλαρωτικά επιτείνεται ο νευρομυϊκός αποκλεισμός. Ενημερώστε πάντα το γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.
Πότε είναι απαραίτητη η παρακολούθηση επιπέδων γενταμικίνης στο αίμα;
Η παρακολούθηση των επιπέδων γενταμικίνης είναι απαραίτητη σε παρατεταμένη θεραπεία (>7 ημέρες), σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία, ηλικιωμένους, νεογνά, παχύσαρκους, εγκαύματα και σε συγχορήγηση νεφροτοξικών φαρμάκων. Τα θεραπευτικά επίπεδα ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο δοσολογίας (πολλαπλές δόσεις ή εφάπαξ ημερησίως). Η τακτική παρακολούθηση επιτρέπει την εξατομίκευση της δοσολογίας και μειώνει τον κίνδυνο τοξικότητας. Πάντα συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.
Βιβλιογραφία
- Hodiamont CJ, van den Broek AK, de Vroom SL, et al. (2022). Clinical pharmacokinetics of gentamicin in various patient populations and consequences for optimal dosing for gram-negative infections: an updated review. Clinical Pharmacokinetics.
- Karunarathna I, Gunasena P, Gunathilake S, De Alvis K. (2024). The clinical use of gentamicin: Indications, mechanism of action, and key considerations. ResearchGate.
- Karunarathna I, Gunasena P, Gunathilake S, De Alvis K. (2024). Pharmacokinetics and pharmacodynamics of gentamicin: Implications for clinical practice. ResearchGate.
- Karunarathna I, Gunasena P, Gunathilake S, De Alvis K. (2024). Clinical Applications of Gentamicin in Treating Gram-Negative Infections. ResearchGate.
- Karunarathna I, Gunasena P, Gunathilake S, De Alvis K. (2024). Antibiotic resistance and gentamicin: Current trends and clinical implications. ResearchGate.
- Karunarathna I, Gunasena P, Gunathilake S, De Alvis K. (2024). Understanding gentamicin-induced nephrotoxicity and ototoxicity: Prevention and management. ResearchGate.
- Liang F, Li X, Li X, et al. (2025). Preparation and characterization of a chitosan-gentamicin derivative and its effect on tropical fruit preservation. Food Hydrocolloids.
- Liu Y, Cheng D, Xue J, et al. (2022). Fate of bacterial community, antibiotic resistance genes and gentamicin residues in soil after three-year amendment using gentamicin fermentation waste. Chemosphere.
- Sadrolhosseini AR, Hamidi SM, Mazhdi Y. (2025). Detection of gentamicin in water and milk using chitosan-ZnS-Au nanocomposite based on surface plasmon resonance imaging sensor. Measurement.
- Sutter JP, Kocheise L, Kempski J, et al. (2024). Gentamicin combination treatment is associated with lower mortality in patients with invasive listeriosis: A retrospective analysis. Infection.
- Tiwari A, Sharma P, Vishwamitra B, Singh G. (2021). Review on surface treatment for implant infection via gentamicin and antibiotic releasing coatings. Coatings.